Lỗ hổng an ninh nguy hiểm

Phát biểu trong phiên điều trần về vấn đề an ninh liên quan đến Chương trình Miễn thị thực Mỹ (VWP) vừa diễn ra, Chủ tịch Ủy ban An ninh nội địa Hạ viện Mỹ Michael McCaul nêu rõ các tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và Al-Qaeda đã hứng chịu những thất bại nặng nề tại Syria và Iraq. Do lãnh thổ các lực lượng này kiểm soát đang giảm dần nên số tay súng hồi hương ngày càng nhiều lên. Theo ông, đa số các tay súng này đều là công dân Châu Âu với hộ chiếu hợp pháp. Do đó, các đối tượng này hoàn toàn có thể vào Mỹ thông qua thị thực hợp lệ hoặc VWP.

Hiện chỉ có các công dân của 38 nước giàu có, trong đó có 30 nước Châu Âu, được hưởng lợi từ việc miễn thị thực đến Mỹ trong 90 ngày mà không cần trải qua quá trình làm thủ tục kéo dài. Mỗi năm, có hơn 14 triệu công dân Châu Âu tới Mỹ theo dạng được miễn thị thực. Họ chỉ cần nộp đơn xin phép thông qua Hệ thống Điện tử cấp phép đi lại (ESTA). Tuy nhiên, kể từ khi xảy ra các vụ tấn công đẫm máu tại Pháp năm 2015, với thủ phạm hoặc sự trợ giúp từ các phần tử thánh chiến mang hộ chiếu Pháp và Bỉ, nhiều nghị sĩ Mỹ coi việc miễn thị thực là một lỗ hổng an ninh nguy hiểm, thậm chí có nguy cơ trở thành "gót chân Asin" của Mỹ. Trong một thống kê do lực lượng Cảnh sát Châu Âu (Europol) đưa ra năm ngoái, có khoảng 5.000 chiến binh thánh chiến Châu Âu đã đến Syria và Iraq. Trong số đó, vài trăm đối tượng đang có âm mưu tấn công khủng bố ở Châu Âu sau khi chúng trở về.

Trong bối cảnh đó, tháng 12-2015, chỉ vài tuần sau vụ tấn công đẫm máu tại Paris khiến 130 người thiệt mạng và hơn 350 người bị thương, Quốc hội Mỹ đã siết chặt các quy định của VWP, theo đó cấm người nước ngoài được hưởng chương trình này nếu họ đã đến một trong 7 nước có nguy cơ như Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen sau thời điểm tháng 3-2011. Luật này cũng cấm công dân của các nước VWP mang hai quốc tịch từ Iran, Iraq, Sudan hoặc Syria được hưởng chương trình này. Theo cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ, kể từ tháng 10-2016, hơn 16.000 người nộp đơn qua ESTA đã bị từ chối do những tiêu chuẩn trên. Những cá nhân bị ảnh hưởng do sự thay đổi này sẽ không bị từ chối vào Mỹ ngay lập tức mà họ sẽ phải xin thị thực từ một lãnh sự quán Mỹ, nơi áp dụng các biện pháp an ninh đầy đủ như quét vân tay và tiến hành phỏng vấn.

Mặc dù có nhiều lợi ích đến từ hệ thống chào đón người nhập cư trong các lĩnh vực như du lịch, thương mại và kinh doanh, song Mỹ đang tăng cường xem xét dưới góc nhìn của các phần tử khủng bố nhằm tìm ra các lỗ hổng an ninh tiềm tàng. Nói cách khác, trước những bước đi ngày càng liều lĩnh của các lực lượng cực đoan, giới chức của quốc gia này bắt đầu tỏ rõ sự lo ngại và có xu hướng tăng cường kiểm soát đối với công dân đến từ những quốc gia đồng minh.