Thủy điện A Vương cùng người dân học cách ứng phó với thiên tai

Một tổ hợp thiên tai nặng nề hình thành bão số 9 Ketsana đổ bộ vào Quảng Nam, Quảng Ngãi với cường độ trên cấp 10 có bán kính 200km, trên cấp 6 có bán kính 350km, bão lớn kèm theo mưa lớn trên diện rộng với lượng mưa từ 400-600mm, đặc biệt ở Trà Bồng - Quảng Ngãi còn ghi nhận lượng mưa kỉ lục lên tới 915mm.

Xả lũ - Một quyết định khó khăn

Trưa 29-9-2009, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Nam nhận được báo cáo xin được xả nước hồ thuỷ điện A Vương. Trong cuộc hội ý chớp nhoáng diễn ra ngay buổi trưa đó, tất cả lãnh đạo tỉnh đều thống nhất không đồng ý cho xả lũ. Tuy nhiên, chỉ vài tiếng đồng hồ sau, thông tin từ Công ty CP thuỷ điện A Vương (AVC) báo về, nếu không cho xả lũ thì nguy cơ vỡ hồ chứa. Không còn sự chọn lựa nào khác, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam và các thành viên đành phải chấp nhận cho xả lũ.

Ngay sau khi A Vương xả lũ, nước lũ lên vùn vụt, mỗi giờ nước lên hơn 10cm. Đỉnh lũ lúc 3 giờ ngày 30-9-2009, nghĩa là sau 11 giờ xả lũ từ hồ chứa nhà máy thuỷ điện A Vương, đã vượt xa đỉnh lũ lịch sử của các năm gần 2 mét nước. Vùng hạ lưu ngập chìm trong lũ khi bão chưa tan.

Sau “sự cố” xả nước, dẫn đến ngập lụt sâu và rộng bất thường trong mùa lũ lớn năm 2009, AVC đã tiến hành ngay kế hoạch truyền thông cộng đồng tại huyện Đại Lộc. Theo đó, mở rộng truyền thông cộng đồng, tìm kiếm sự thông hiểu và hợp tác phòng lũ từ chính quyền và người dân vùng ngập lụt, không để lặp lại những sai lầm đáng tiếc của nhà máy hay sự bất cẩn của người dân trước thiên tai làm hại đến cộng đồng.

Sự phối hợp giữa chính quyền và doanh nghiệp đã được cụ thể hóa bằng việc tiến hành đầu tư cho hệ thống truyền thông cộng đồng phòng tránh lụt bão bao gồm các pano, mốc thước, mốc vạch, hệ thống bản đồ, các tài sản liên quan… tiến tới lập một bản đồ ngập lụt cho khu vực. Mỗi xã được cấp một bản đồ có đánh dấu các mốc báo mức độ ngập theo mã định vị toàn cầu để quản lý mốc và kiểm soát mức độ ngập nhằm giúp cộng đồng nhận biết để phòng tránh.

AVC thường xuyên truyền thông phòng tránh giảm nhẹ thiên tai tới cộng đồng học sinh và dân cư địa phương, đưa người dân tham gia giám sát công tác vận hành nhà máy thủy điện A Vương mùa lũ, đầu tư lập quy hoạch sơ đồ báo mức ngập tại các vùng thấp thuộc lưu vực…

AVC cũng đã đặt 72 cột mốc báo ngập lụt cho các xã vùng hạ lưu, phát áo phao đến các đội xung kích và các ban phòng chống lụt bão, phát radio, loa cầm tay cho các trưởng thôn thông tin tại từng thôn xóm về bão lũ và hướng dẫn cư dân địa phương cách sử dụng vật liệu thông thường tại địa phương để làm áo phao, chuẩn bị lương thực trong mùa lũ. Sự minh bạch của AVC được thể hiện từ sự giám sát của người dân trong quy trình xả lũ, tích nước của hồ chứa đã tạo sự đồng thuận từ cộng đồng và đặc biệt là người dân các xã thuộc huyện Đại Lộc.

Sự hợp tác từ hai phía này đã giúp người dân vùng hạ du nâng khả năng phòng tránh, ứng xử hợp lý trong các tình huống lụt bão thực tế. Vì vậy, trong suốt 8 năm qua đã không xảy ra thiệt hại về người và tài sản vùng hạ du của hồ thủy điện A Vương.

Rút ra kinh nghiệm sâu sắc

Chính cuộc chống đỡ thiên tai nghiệt ngã năm 2009, AVC đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm để có cách làm bài bản và chuyên nghiệp hơn trong công tác phòng chống lụt bão, nhiệm vụ quan trọng không kém phần việc sản xuất kinh doanh điện.

Ngoài chuẩn bị kỹ càng cho phương án phòng chống lụt bão, AVC đã xây dựng Trung tâm thường trực chỉ huy phòng chống lụt bão phòng tránh giảm nhẹ thiên tai tại huyện Đại Lộc (Quảng Nam) và đưa vào hoạt động ngay năm 2010. Hệ thống tự động báo mức ngập vùng hạ du sông Vu Gia thông qua tin nhắn tại một số vị trí đặc biệt sẽ được phát tín hiệu về Trung tâm này để cảnh báo.

Tại đây, hệ thống thông báo xả tràn hồ chứa nhận thông tin xả tràn qua điện thoại di động và thông báo cho người dân trong khu vực biết. Tại khu vực cầu Hà Nha, trung tâm huyện Đại Lộc, các xe phòng chống lụt bão đều lắp đặt các còi báo động lũ lụt và xả tràn hồ chứa.

Ngoài việc trang bị máy vô tuyến tầm xa kết nối với Đài thông tin Duyên Hải, AVC còn trang bị điện thoại vệ tinh tại đập A Vương, bảo đảm hệ thống thông tin tín hiệu không bị gián đoạn trong suốt mùa mưa bão. AVC đã ký hợp đồng với Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, Đài khí tượng thủy văn Trung Trung bộ cung cấp thông tin về lượng mưa, lưu lượng nước về hồ A Vương, mực nước hồ, bản tin dự báo lũ, tư vấn điều tiết xả tràn khi mưa lũ để chủ động đối phó với thiên tai.

Để chuẩn bị ứng phó với mùa mưa lũ năm nay, nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho công trình, chủ động phòng tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra, AVC đã xây dựng phương án với phương châm “bốn tại chỗ”. AVC đã tổ chức diễn tập phương án phòng chống lụt bão, hoàn thành việc bảo dưỡng hệ thống các hạng mục công trình tuyến đầu mối, kiểm tra nguy cơ sạt lở các tuyến đường giao thông nội bộ để khắc phục thông tuyến nhanh chóng khi có sự cố xảy ra. Đồng thời, AVC đã bảo dưỡng và thử vận hành cầu trục chân đê đập tràn, đóng mở thử cửa van cung đập tràn, hệ thống cảnh báo, thông tin xả tràn ở vùng hạ du và hệ thống camera giám sát, hệ thống nối đất và hống sét…

Nhân dân các tỉnh miền Trung thường phải hứng chịu rất nhiều trận bão lũ hàng năm. Vì vậy, AVC đã giúp người dân nhận thức điều này để học cách sống chung với lũ bão và ứng phó khi thảm họa xảy ra. Tám năm qua, sự hỗ trợ của AVC cùng sự hợp tác của nhân dân các xã của huyện Đại Lộc - tỉnh Quảng Nam đã giảm thiểu những thiệt hại do những trận lũ gây ra cho vùng rốn lũ này.