Cuộc điều tra “phủ bóng” quan hệ Mỹ - Trung

Năm 2016, tổng giá trị thương mại Mỹ - Trung đạt 648 tỷ USD, nhưng chủ yếu nghiêng về Trung Quốc, khiến Mỹ thâm hụt 310 tỷ USD. Phía Mỹ cho rằng, một phần nguyên nhân gây ra tình trạng thâm hụt là do các công ty Trung Quốc bắt chước các sản phẩm và ý tưởng của Mỹ rồi bán hàng với giá rẻ hoặc thắt chặt nhập khẩu hàng Mỹ vào thị trường Trung Quốc. Ủy ban Đánh giá vi phạm quyền sở hữu trí tuệ Mỹ ước tính, mỗi năm nước này phải chịu thiệt hại khoảng 225-600 tỷ USD do tình trạng hàng nhái, phần mềm lậu hoặc đánh cắp bí mật thương mại.

Tổng thống D.Trump từ lâu đã bức xúc với tình trạng thâm hụt thương mại nặng nề giữa Washington và Bắc Kinh. Mặc dù liên tục chỉ trích các hoạt động thương mại của Trung Quốc kể từ khi bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống, chính quyền của ông D.Trump vẫn chưa có bất kỳ biện pháp đáng kể nào.

Do đó, việc người đứng đầu nước Mỹ ký bản ghi nhớ điều tra chính sách sở hữu trí tuệ của Trung Quốc được coi là biện pháp thương mại trực tiếp đầu tiên nhằm vào Bắc Kinh. Theo yêu cầu của ông D.Trump, đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer sẽ có một năm để xác định xem có mở một cuộc điều tra chính thức đối với các chính sách thương mại của Trung Quốc về sở hữu trí tuệ hay không.

Nếu cuộc điều tra được thực hiện, có thể Mỹ sẽ áp thuế cao với hàng hóa nguồn gốc Trung Quốc. Quyết định của Tổng thống D.Trump nhận được sự ủng hộ tích cực của Phòng Thương mại Mỹ, trong bối cảnh hàng loạt công ty đang phải đối mặt với nạn hàng giả và chuyển giao công nghệ trái phép ở Trung Quốc.

Trước hành động của Mỹ, Trung Quốc cảnh báo sẽ có "chiến tranh thương mại" và không ai chiến thắng nếu Washington điều tra hoạt động sở hữu trí tuệ của Bắc Kinh. Phát biểu trong buổi họp báo thường kỳ được tổ chức tại Bắc Kinh, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh nhấn mạnh các biện pháp thương mại của bất kỳ thành viên nào thuộc Tổ chức thương mại thế giới (WTO) đều phải tuân thủ quy tắc của WTO.

Theo Giáo sư quan hệ quốc tế Arthur Waldron, Đại học Pennsylvania (Mỹ), cuộc điều tra của Nhà Trắng có thể “dẫn tới căng thẳng và gây ra đau đớn” đối với những công ty đang đầu tư ở Trung Quốc. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Hai nền kinh tế đã có mối liên hệ chặt chẽ đến mức bất kỳ biện pháp thương mại nào áp đặt lên Trung Quốc đều có thể gây ra hậu quả với kinh tế Mỹ.

Trong khi đó, các quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho rằng, cuộc điều tra này có thể kéo dài tới một năm. Sau đó, sẽ có một cuộc đàm phán giữa hai bên về những hành động nhằm khắc phục rào cản trong thương mại hoặc cả hai nước sẽ tiếp tục tranh chấp và phải nhờ đến sự can thiệp của WTO.

Động thái của Nhà Trắng diễn ra giữa lúc ông D.Trump đang thúc giục Trung Quốc hành động nhiều hơn nữa nhằm đối phó với chương trình tên lửa và hạt nhân của Triều Tiên. Vì thế, giới phân tích cho rằng cuộc điều tra này sẽ "phủ bóng" lên quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới.