Vẫn chưa “chốt” được nhiều vấn đề nóng

Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Donald Tusk cho biết, các nhà lãnh đạo EU đã “bật đèn xanh” cho công tác chuẩn bị nội bộ, nhằm tiến hành đàm phán thương mại sau khi Anh rời khỏi khối, bất chấp các thương thảo về “cuộc ly dị” chưa đạt được tiến bộ đáng kể sau 5 vòng đối thoại.

Tuy nhiên, ông D.Tusk cảnh báo London không nên trông đợi vào bất kỳ bước đột phá nào trong thời gian diễn ra hội nghị. Thay vào đó, hai bên sẽ phải làm việc cật lực trong thời gian từ nay đến tháng 12 mới có thể hoàn thành giai đoạn đàm phán đầu tiên và chính quyền của Thủ tướng Anh, bà Theresa May sẽ phải có những đề xuất cụ thể hơn.

Đến nay, nhiều bất đồng vẫn tồn tại giữa hai bên như quyền công dân, tương lai biên giới Ireland hậu Brexit và đặc biệt là việc Anh phải thanh toán các cam kết tài chính với ngân sách EU. Về phần mình, bà Th.May tuyên bố sẽ chỉ nhất trí với khoản thanh toán cụ thể sau khi nước này và EU đạt thỏa thuận về mối quan hệ tương lai.

Bên cạnh Brexit, hội nghị kéo dài 2 ngày cũng bàn về Hiệp định Tự do thương mại giữa EU với các đối tác trên toàn thế giới ngay trong ngày làm việc đầu tiên, mặc dù chủ đề này ban đầu không nằm trong kế hoạch. Ngoài số lượng quá lớn những hiệp định đang trong quá trình đàm phán, nổi bật lên trong thảo luận là tranh cãi về thẩm quyền đàm phán và phê chuẩn giữa Ủy ban Châu Âu và các nước thành viên, cũng như việc xếp loại các hiệp định cần ưu tiên đẩy nhanh quy trình chấp thuận và phê chuẩn.

Ngoài các vấn đề thương mại, sự quan tâm cũng tập trung vào một số chủ đề khác mà theo dự kiến không nằm trong chương trình nghị sự. Trong đó, đáng chú ý là việc chấm dứt các đàm phán gia nhập EU của Thổ Nhĩ Kỳ. Về đề xuất này của Đức trong bối cảnh EU vướng bận giải quyết nhiều vấn đề nóng của khu vực, các lãnh đạo nhất trí giao cho Ủy ban Châu Âu xem xét việc cắt giảm và định hướng lại các quỹ gia nhập EU. Tới nay, nhiều tỷ euro đã được dự kiến trong ngân sách khối (giai đoạn 2014-2020) nhằm giúp Ankara triển khai cải tổ theo hướng tiến sát với EU hơn.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã gần như ngừng lại từ vài năm qua và mới chỉ gần 400 triệu euro được phân bổ cho các dự án hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ. Với quan điểm muốn mở cho Ankara một cánh cửa, ông D.Tusk nhấn mạnh Thổ Nhĩ Kỳ cũng phải tôn trọng tất cả các nước thành viên trong quan hệ với EU, bao gồm cả việc triển khai thỏa thuận liên minh hải quan hiện nay.

Về cuộc khủng hoảng tại Catalonia, ông D.Tusk cho biết, các nước thành viên EU sẽ không can thiệp và không đóng vai trò trung gian hòa giải. Đối với thỏa thuận hạt nhân Iran đang gặp những thách thức từ phía Chính phủ Mỹ, các nhà lãnh đạo EU đã ra tuyên bố tái khẳng định cam kết thực thi đầy đủ thỏa thuận, coi đây là lợi ích an ninh then chốt của EU và khu vực. Liên minh cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ các doanh nghiệp và nhà đầu tư đang hợp tác với Iran khỏi bất kỳ hiệu ứng tiêu cực nào trong trường hợp Washington khôi phục các lệnh trừng phạt Tehran.

Nhìn chung, dù chương trình nghị sự khá dày đặc nhưng những thảo luận trong hội nghị thượng đỉnh lần này còn chưa đi sâu giải quyết những vấn đề nóng mà EU đang phải đối mặt. Châu Âu có lẽ vẫn cần thêm nhiều thời gian và quyết tâm để tìm thấy hướng giải quyết hợp lý cho những khó khăn, bất đồng hiện nay.