Chủ động đối thoại, tránh phát sinh điểm “nóng”

Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2017 cho thấy, so với năm 2016, số lượt công dân đến các cơ quan hành chính nhà nước để khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh giảm 8,5%; tổng số đơn khiếu nại, tố cáo giảm 8,9%; tổng số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước giảm 14,8%, nhưng số đoàn đông người lại tăng 10,2%. Trong đó, số đơn khiếu nại về lĩnh vực đất đai chiếm tới 60,4%. Nội dung tố cáo trong lĩnh vực hành chính chiếm 62,3%, chủ yếu tố cáo cán bộ, công chức vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai, tài chính, ngân sách, đầu tư xây dựng cơ bản, thực hiện chính sách xã hội...

Theo đánh giá của Chính phủ, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân từ cuối năm 2016 đến nay có giảm, nhưng còn diễn biến phức tạp. Các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người chủ yếu thuộc lĩnh vực đất đai, trong đó có những vụ việc đã được nhiều cơ quan giải quyết nhưng công dân không đồng ý, tiếp tục khiếu nại với thái độ bức xúc. Đáng chú ý, một số thế lực đã lợi dụng tình hình này để lôi kéo, kích động công dân tụ tập đông người hoặc có hành vi quá khích làm ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và tác động tiêu cực vào tâm lý của cán bộ, nhân dân.

Chính phủ đã chỉ rõ 3 nguyên nhân chủ yếu của tình hình khiếu nại, tố cáo hiện nay, đó là: Một số cơ chế, chính sách pháp luật chưa được hoàn thiện hoặc thiếu đồng bộ; công tác chỉ đạo, điều hành và quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực ở một số địa phương còn yếu kém, nhất là trong công tác quản lý, sử dụng đất đai; việc tổ chức thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn còn những yếu kém nhất định.

Thẩm tra nội dung báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, báo cáo còn thiếu phân tích về tính chất của một số vụ việc khiếu nại, tố cáo bức xúc, nổi cộm, được dư luận xã hội quan tâm. Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng cho rằng, tình hình khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới có thể diễn biến phức tạp, khó dự báo, nhất là trong lĩnh vực đất đai, môi trường, nông nghiệp, đầu tư xây dựng, giao thông - vận tải…

Tăng đối thoại, xử lý nghiêm cán bộ vi phạm

Phân tích những nguyên nhân khiến tình trạng khiếu nại, tố cáo diễn biến phức tạp, đại biểu Quốc hội Ngọ Duy Hiểu (Đoàn Hà Nội) cho rằng, sự thiếu sâu sát, gần dân, lắng nghe dân chính là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các vụ khiếu nại, tố cáo thời gian qua. Những điểm “nóng” về khiếu nại, tố cáo hầu hết đều phát sinh từ cơ sở do sự thiếu sâu sát của cán bộ từ khi vụ việc manh nha.

Thực tiễn cho thấy, để giải quyết căn bản các vụ khiếu nại, tố cáo, cần chủ động đối thoại khi vụ việc chưa phát sinh thành điểm “nóng”. Người có thẩm quyền phải ngồi với dân, giải quyết việc của dân, nghe dân nói, nói cho dân nghe, nghe sáng kiến của dân, từ đó củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân. Đại biểu Ngọ Duy Hiểu cho rằng, chỉ có cán bộ năng lực yếu, bản lĩnh không cao mới không dám đối thoại với nhân dân. Đại biểu kiến nghị cần thực hiện nghiêm quy định tiếp công dân, xử lý nghiêm cán bộ không hoàn thành trách nhiệm tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Bày tỏ băn khoăn trước những vụ việc khiếu nại của công dân kéo dài năm này qua năm khác, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Sơn (Đoàn Tiền Giang) nhìn nhận: “Không ít người đi khiếu nại phải bán hết tài sản để theo đuổi trong thời gian dài, có những người đời cha mẹ khiếu nại chưa xong chuyển sang đời con. Đây là mũi kim đâm vào da thịt, là sự nhức nhối nếu chúng ta đặt địa vị mình vào người dân đi khiếu nại?”. Trong khi đó, cơ quan chức năng liên quan lại có biểu hiện đùn đẩy trong giải quyết. Theo đại biểu, trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, điều quan trọng không phải là thành tích làm được bao nhiêu, mà ngược lại phải xem các cơ quan nhà nước còn nợ dân bao nhiêu, chừng nào giải quyết xong.

Nhấn mạnh tình trạng khiếu nại về lĩnh vực đất đai chiếm tới 60,4%, đại biểu Quốc hội Đỗ Thị Lan (Đoàn Quảng Ninh) kiến nghị, Chính phủ, Quốc hội cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để góp phần khắc phục tình trạng người dân không chấp nhận các phương án giải phóng mặt bằng, làm phát sinh số vụ khiếu nại, tố cáo, từ đó mới có thể giảm đơn, thư trong lĩnh vực này.

Giải trình ý kiến các đại biểu nêu, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái bày tỏ sự đồng tình với đa số đề xuất của đại biểu về việc tăng cường đối thoại với nhân dân, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân để giảm dần số vụ khiếu nại, tố cáo. Phát biểu kết thúc phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, qua 12 ý kiến phát biểu và tranh luận, các đại biểu đã chỉ rõ những bất cập khiến lĩnh vực khiếu nại, tố cáo diễn biến phức tạp. Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định sẽ tổng hợp đầy đủ ý kiến của đại biểu để rà soát hoàn thiện cơ sở pháp lý, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.