Nguy cơ “bệnh chồng bệnh” ở người cao tuổi

Những hậu quả đau lòng

Trung bình mỗi tháng, khoa Chăm sóc bàn chân (Bệnh viện Nội tiết trung ương) tiếp nhận và xử lý 2-3 ca mắc tiểu đường bị bỏng với mức độ khác nhau. Số ca nhập viện thời gian gần đây diễn ra thường xuyên hơn. Theo lý giải của bác sĩ Nguyễn Ngọc Thiện, Phó Trưởng khoa Chăm sóc bàn chân, những ngày này ban ngày trời ấm nhưng lại lạnh về ban đêm và sáng sớm khiến người mắc bệnh tiểu đường dễ bị tăng huyết áp và tê bì chân tay. Để giảm cảm giác tê bì, đả thông kinh mạch, làm sạch và phòng ngừa biến chứng bàn chân, nhiều người có thói quen ngâm chân bằng nước nóng hoặc các loại thuốc lá không rõ nguồn gốc. Chính thói quen này khiến họ phải đối mặt nguy cơ bị nhiễm trùng, hoại tử, thậm chí phải cắt cụt chi.

Đơn cử, bệnh nhân Nguyễn Văn D. (61 tuổi, ở huyện Mỹ Đức, Hà Nội), người sống chung với bệnh tiểu đường suốt 13 năm nay: Mới đây, bệnh nhân được người nhà đưa đến viện trong tình trạng bàn chân bị nhiễm trùng, hoại tử. Theo người nhà bệnh nhân, sau khi bị bỏng do ngâm chân bằng nước nóng để giảm cảm giác tê bì, bệnh nhân đã tự ý dùng thuốc nam không rõ nguồn gốc để đắp vết thương. Kết quả là vết thương không lành mà lan rộng hơn và chảy dịch...

Tương tự, bệnh nhân Vàng A L. (60 tuổi, ở Sơn La), sau khi bị tiểu đường cũng có thói quen ngâm chân bằng nước nóng kết hợp các loại thuốc lá không rõ nguồn gốc. Hậu quả, bệnh nhân L. được chỉ định cắt bỏ toàn bộ bàn chân do vết bỏng quá nặng, hoại tử sâu và không có dấu hiệu phục hồi…

Thời tiết giao mùa cũng làm tăng nguy cơ bị đau mắt ở người có sức đề kháng kém, nhất là người cao tuổi. Bác sĩ Nguyễn Xuân Hiệp, Giám đốc Bệnh viện Mắt trung ương cho biết, thời tiết đang từ lạnh chuyển sang nóng có thể làm mắt bị khô. Khi gặp môi trường bụi, khói, mắt dễ bị đỏ và đau. Hiện nay, trên thị trường có bán các loại thuốc nhỏ mắt chứa steroids để điều trị chứng ngứa, khô mắt, viêm kết mạc, nếu dùng trong thời gian dài có thể dẫn đến mắt bị Glôcôm (còn gọi là bệnh thiên đầu thống hay cườm nước). Đây là bệnh nguy hiểm, làm giảm thị lực, thậm chí có thể gây mù vĩnh viễn. Thế nhưng, theo kết quả khảo sát của Bệnh viện Mắt trung ương tại tỉnh Nam Định và Thái Bình, tỷ lệ người bị mù do bệnh Glôcôm khá cao. Có đến 94% người được khảo sát trả lời, không hiểu rõ về bệnh nên khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn.

Trường hợp bệnh nhân Trần Thị H. (61 tuổi, ở huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình) là ví dụ điển hình. Khi thấy mắt mờ dần, bà H. vẫn chủ quan, tin rằng mắt mình vẫn bình thường. "Tôi nhìn mọi vật thấy tối, xuất hiện nhiều dử mắt hơn nhưng nghĩ do tuổi già, mắt kém nên không đi khám. Chỉ đến khi có đoàn bác sĩ Bệnh viện Mắt trung ương về địa phương khám bệnh miễn phí, tôi mới biết mình bị mù vì bệnh Glôcôm", bà Trần Thị H. nói.

Làm gì để phòng bệnh?

Khi thời tiết nóng, lạnh thất thường, người cao tuổi thường gặp những bệnh liên quan tim mạch, đường hô hấp. Theo bác sĩ Trần Đình Thắng, Khoa Cấp cứu đột quỵ (Bệnh viện Lão khoa trung ương), trung bình khoa tiếp nhận 10-12 bệnh nhân/ngày vào cấp cứu, chủ yếu do bị tai biến mạch máu não, viêm phổi... Có trường hợp bệnh diễn biến nặng, thậm chí rất nặng. Riêng với đột quỵ, “thời gian vàng” để điều trị là 4-5 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng. Chính vì vậy, khi thấy các biểu hiện như yếu nửa người, nói ngọng hoặc không nói được, tê bì hoặc liệt nửa mặt, nửa người, nhìn không rõ, đau đầu dữ dội, nôn mửa... thì cần nhanh chóng gọi cấp cứu, đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Để phòng nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi, bác sĩ Nguyễn Xuân Tú, Trưởng khoa Cấp cứu (Bệnh viện Tim Hà Nội) khuyến cáo, với thời tiết hiện nay, buổi sáng, khi tỉnh giấc, người già không nên ra khỏi nhà ngay mà cần ở trong phòng, vận động nhẹ nhàng để cơ thể dần thích nghi. Bên cạnh đó, những người bị bệnh huyết áp, tim mạch, đái tháo đường... cần theo dõi thời tiết và kiểm soát huyết áp chặt chẽ khi thời tiết thay đổi. Nếu thấy người nôn nao, khó chịu thì cần nghỉ ngơi, tránh gắng sức, giữ ấm cơ thể theo sự thay đổi của thời tiết.

Cũng theo bác sĩ Nguyễn Xuân Tú, người cao tuổi nên hạn chế dùng thực phẩm nhiều calo, ít dinh dưỡng, thực phẩm chế biến sẵn (khoai tây chiên, thịt muối...); không nên sử dụng thức uống có gas, rượu bia, thuốc lá… Người cao tuổi nên uống đủ lượng nước cần thiết. Rau, củ, quả cung cấp nước, chất xơ cho cơ thể để hạn chế táo bón, đồng thời bổ sung lượng vitamin tự nhiên... là rất cần thiết. Ngay cả với những người mắc bệnh mạn tính như tim mạch, huyết áp, viêm khớp, đái tháo đường…, nên duy trì thường xuyên hoạt động thể chất. Những biện pháp như tập hít thở trước và sau khi ngủ dậy, vận động tay chân, xoa, bóp cơ bắp cũng rất hiệu quả. Đặc biệt, người cao tuổi cần khám định kỳ để phát hiện bệnh sớm. Những người mắc bệnh mạn tính phải tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của thầy thuốc, tuyệt đối không tùy tiện sử dụng thuốc hay áp dụng những phương pháp chữa bệnh chưa được kiểm chứng.