Chất độc thần kinh Novichok

Tờ The Telegraph (Anh) dẫn một số nguồn tin cho rằng, chất độc trong vụ tấn công cựu điệp viên Skripal được cài vào va li của con gái Yulia trước khi cô rời Mátxcơva đến Salisbury, miền Nam nước Anh thăm cha hôm 3-3. Một ngày sau, ông Skripal và con gái được phát hiện trong tình trạng bất tỉnh trên một băng ghế ở thành phố Salisbury. Hiện cả hai người vẫn đang trong tình trạng nguy kịch. Trong khi Thủ tướng Anh Theresa May khẳng định mối nghi ngờ rằng Nga có liên quan đến vụ mưu sát cha con cựu tình báo Skripal thì Mátxcơva phủ nhận cáo buộc trên, đồng thời tuyên bố hợp chất được sử dụng đầu độc cựu điệp viên có thể đến từ các nước đang nghiên cứu Novichok bao gồm Anh, Slovakia, Séc và Thụy Điển.

Novichok là tên gọi dùng để chỉ một loại chất độc hóa học do Liên Xô phát triển từ thập niên 1970. Năm 1991, Vil Mirzayanov - một nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu hóa hữu cơ và công nghệ của Nga đã công bố về sự tồn tại của Novichok. Theo đó, đây là chất độc thần kinh mạnh hơn bất cứ chất độc thần kinh nào từng tồn tại trước đó, có khả năng gây chết người cao gấp 5-10 lần so với chất độc VX. Novichok được xem là “chất độc nhị phân”, tức cấu tạo của chúng gồm hai thành phần vô hại riêng biệt và chỉ trở thành chất độc khi kết hợp với nhau. Theo các chuyên gia, một trong những lý do chính khiến loại chất độc thần kinh này được phát triển là vì các thành phần của chúng không nằm trong danh sách cấm.

Mặc dù có cấu trúc hóa học khác biệt nhưng Novichok gây ra triệu chứng giống như các chất độc thần kinh khác. Sau khi xâm nhập vào cơ thể nạn nhân, Novichok khiến tim đập chậm lại và co rút đường thở, khiến nạn nhân tử vong vì ngạt thở. Novichok khi xâm nhập vào cơ thể sẽ vô hiệu hóa cholinesterase, loại enzyme giúp hệ thần kinh liên lạc với các cơ. Nếu nạn nhân không thiệt mạng, Novichok vẫn có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn, đặc biệt là với não bộ. Do mạnh hơn tới 10 lần so với chất độc VX, kẻ tấn công chỉ cần một lượng nhỏ Novichok để tạo ra mức phản ứng tương tự như VX. Do đó, trong một số trường hợp, các chuyên gia rất khó có thể xác định chính xác loại chất độc nào đã sát hại nạn nhân.

Đại sứ Nga tại Hà Lan Alexander Shulgin, đồng thời là đại diện của Nga tại Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) ngày 15-3 cho biết, chất độc thần kinh Novichok có thể được sản xuất bên ngoài nước Nga từ những năm 1990. Sau sắc lệnh 1992, Nga đã dừng tất cả các chương trình liên quan đến chất độc thần kinh do Liên Xô nghiên cứu và phát triển và đến năm 2017, Nga đã hoàn thành việc tiêu hủy toàn bộ kho vũ khí hóa học. Điều này cũng đã được OPCW xác nhận. Tuy nhiên, Chính phủ Anh đã yêu cầu OPCW điều tra việc sử dụng Novichok trong vụ đầu độc cựu điệp viên Skripal và con gái ông.