Chưa cấp phép dùng nano vàng trong điều trị ung thư

Bác sĩ Đào Văn Tú, Phó Khoa điều trị theo yêu cầu (Bệnh viện K cơ sở Quán Sứ) cho biết, hạt nano vàng có kích thước ở giới hạn nano từ 1nm (nanomet) đến 100 nm được sản xuất từ vàng nguyên chất. Vàng nguyên chất lại có tính trơ, rất khó bị đào thải ra khỏi cơ thể nên người uống nano vàng với một khối lượng lớn trong thời gian ngắn rất dễ dẫn đến ngộ độc, thậm chí tử vong.

Đến nay, hạt nano vàng được ứng dụng trong lĩnh vực y học như các thiết bị chẩn đoán và trong các nghiên cứu điều trị bệnh, trong đó có bệnh ung thư. Ngoài ứng dụng trong chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán bệnh ung thư thì hạt nano vàng kết hợp với yếu tố hướng đích (kháng thể nhắm trúng đích) đang là một hướng nghiên cứu tiềm năng trong điều trị ung thư. Để gắn hạt nano vàng với một kháng thể đơn dòng là một hợp chất hữu cơ đòi hỏi thực hiện với công nghệ rất cao.

Hạt nano vàng gắn kháng thể đặc hiệu sẽ tìm đến đúng các tế bào ung thư có biểu hiện quá mức các biomarker (các tế bào bình thường không có hoặc biểu hiện rất thấp), do đó nồng độ hạt nano vàng tại khối u sẽ rất cao, tạo điều kiện cho điều trị bệnh mà tránh đi việc tích lũy không cần thiết và có thể là nguy hiểm trên mô lành, các cơ quan quan trọng của cơ thể như gan, thận, não…

“Nhưng hạt nano vàng không tự phát huy hiệu quả điều trị mà cần tác động của một loại tia đặc biệt có bước sóng phù hợp làm nóng chúng, qua đó để tiêu diệt tế bào” - TS Tú nhấn mạnh.

Nhưng phương pháp này trước khi được nghiên cứu trên người cần phải có các bằng chứng đầy đủ về tính hiệu quả, độc tính và liều dùng trên động vật, tất cả những bằng chứng này vẫn chưa được đưa ra một cách thuyết phục với hạt nano vàng tự do.

TS Phùng Thị Huyền, Trưởng Khoa Nội (Bệnh viện K cơ sở Quán Sứ) cho biết, hạt nano vàng chưa được chứng minh có tác dụng khi sử dụng một mình trong điều trị bệnh ung thư. Hạt vàng nano tự động không hấp thụ đặc hiệu vào khối u mà hấp thụ và tích lũy vào các cơ quan trong cơ thể, do đó sẽ gây độc tính cho cơ thể và có thể nguy hiểm đến sức khỏe.

Hiệp hội thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Cơ quan Quản lý dược phẩm Châu Âu (EMA) chưa cho phép thử nghiệm nano vàng trên người bệnh ung thư. Tại Việt Nam, hạt nano vàng chưa kết hợp với kháng thể đặc hiệu nào hướng tới tế bào ung thư.

Các chuyên gia khẳng định nano vàng đưa vào cơ thể bằng đường uống sẽ gây độc với các tế bào, làm suy gan, viêm gan, vì làm cho tình trạng bệnh nặng lên, đặc biệt là bệnh nhân ung thư gan và dẫn đến tử vong.

Theo giá cả mà gia đình các nạn nhân đã mua cho biết là không hề rẻ: Các chai được gọi là nano vàng có giá từ 10-14 triệu, một “liệu pháp” là 5 chai. Có điều, điểm chung của các bệnh nhân là sau khi sử dụng các chai nano vàng thì đều bị tác dụng phụ, khiến bệnh nặng hơn và không qua khỏi.

Đặc biệt, việc nghiên cứu tác dụng trên tế bào ung thư bằng kháng thể đơn dòng gắn hạt nano vàng mới được thử nghiệm trong ống nghiệm và tiêm trên động vật, chưa có nghiên cứu trên người bệnh ung thư. Sau khi được tiêm, các hạt nano vàng sẽ thâm nhập và tích lũy vào các mô như lách, gan, thận, não, tinh hoàn…

Trong các nghiên cứu cũng ghi nhận độc tính của hạt nano vàng trên cơ thể động vật do đó chưa thể xác định được nano vàng là một liều điều trị hiệu quả. Để có thể đưa ra một phương pháp điều trị hay một loại thuốc mới cần có một quá trình nghiên cứu đúng tiêu chuẩn, đúng phương pháp, trải qua đầy đủ các bước, trong ống nghiệm, trên động vật, và trên người trước khi sử dụng.

PGS.TS Lê Văn Quảng, Phó Giám đốc Bệnh viện K cho biết, việc lựa chọn phương pháp điều trị phải dựa trên bằng chứng thực tế và các nguồn lực sẵn có. Các phương pháp điều trị phổ biến gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị và chăm sóc giảm nhẹ…

Tại Việt Nam, hiện nay có thể khẳng định nano vàng không có tên trong danh mục thuốc điều trị ung thư, việc sử dụng hạt nano vàng tự do để điều trị ung thư là không có cơ sở khoa học thuyết phục, tích lũy hạt nano vàng ở các cơ quan quan trọng của cơ thể có thể gây ra các độc tích cấp tính và mạn tính gây nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh.