Lợi ích giữa tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thương mại

Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tại nhiều quốc gia có kinh tế phát triển, nền công nghiệp hiện đại hóa ở mức tiên tiến, kinh tế thị trường được xây dựng hoàn chỉnh, vận hành với đầy đủ các quy luật vốn có, với một loạt tên tuổi lớn trong bảo hiểm thương mại, bảo hiểm nhân thọ, nhưng tại sao chính sách BHXH vẫn được duy trì một cách bền vững. Không những thế, BHXH còn là chính sách quan trọng phải duy trì thực hiện, bên cạnh hệ thống bảo hiểm tư nhân, thương mại. Quan trọng hơn, lương hưu nhận từ BHXH vẫn là nguồn thu nhập cơ bản với mọi người già ở các quốc gia phát triển.

BHXH Việt Nam khẳng định, hoàn toàn sai lầm khi cho rằng, việc tham gia BHXH để hưởng lương hưu mang lại quyền lợi khi về hưu thấp hơn quyền lợi khi họ gửi tiết kiệm hoặc tham gia bảo hiểm nhân thọ trong 20 năm, bởi giữa việc tham gia BHXH và gửi tiết kiệm hay mua bảo hiểm nhân thọ có sự khác biệt rất lớn. Trước tiên là mục đích, BHXH là loại hình bảo hiểm phi lợi nhuận và Quỹ BHXH được Nhà nước bảo hộ, nghĩa là không bị phá sản, còn các ngân hàng hoạt động nhằm mục đích sinh lời, là nghề kinh doanh.

Khi gửi tiết kiệm, người tham gia được hưởng một khoản tiền lãi theo kỳ hạn, sau thời gian khoảng 20 đến 30 năm thì giá trị của khoản tiền gốc còn lại rất ít. Đây là điều ngược lại với BHXH khi tiền đóng BHXH được trả lại bằng việc điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) qua từng năm, theo quy định của Chính phủ và trở thành căn cứ để tính lương hưu. Nếu người tham gia BHXH chết trong thời gian đóng BHXH, thì thời gian đã đóng đều được ghi nhận để tính hưởng chế độ tử tuất.

Khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. Trong thực tế, hầu như năm nào Nhà nước cũng điều chỉnh tăng lương hưu. Chỉ tính riêng giai đoạn từ năm 2003 đến nay, Chính phủ đã nhiều lần điều chỉnh lương hưu, với mức tăng từ khoảng 7,5 đến 9,3 lần (tùy nhóm đối tượng) so với mức lương hưu tại thời điểm năm 2002. Ngoài ra, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu, người lao động được Quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ bảo hiểm y tế và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh bình đẳng với mọi người khác, mà không phụ thuộc vào mức phí tham gia, loại bệnh... Khi người hưởng qua đời, người lo mai táng còn được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm chết, thân nhân được hưởng chế độ tử tuất (trợ cấp hằng tháng hoặc một lần). Đây là ưu điểm vượt trội của BHXH. Đối với gửi tiết kiệm thì số tiền lãi là mức xác định và giá trị của khoản tiền lãi sẽ ngày càng thấp do tác động của yếu tố trượt giá (lạm phát).

BHXH Việt Nam minh họa bằng giả định: Một người đóng BHXH và gửi tiết kiệm 20 năm tính từ năm 2008 (đây là năm đầu tiên thực hiện BHXH tự nguyện) với số tiền gửi tiết kiệm bằng số tiền đóng BHXH duy trì trong suốt 20 năm (số tiền đóng BHXH được tính bằng tỷ lệ phần trăm theo quy định của từng thời kỳ tính trên số tiền người tham gia lựa chọn làm căn cứ đóng BHXH là 5 triệu đồng). Tính toán này cho thấy lợi ích chênh lệch rất lớn. Cùng với số tiền đầu tư là 249,6 triệu đồng, nhưng người tham gia BHXH tự nguyện thì được hưởng an sinh xã hội trọn đời với tổng số tiền được hưởng là hơn 2,16 tỷ đồng với nữ và 1,78 tỷ đồng với nam; nhiều hơn gửi tiết kiệm lên tới 973,3 triệu đồng đối với nữ và 598,3 triệu đồng với nam. Ngoài ra, người lao động trong suốt thời gian hưởng lương hưu được khám, chữa bệnh do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả với số tiền không thể thống kê được.