Nhật Bản và EU ký Thỏa thuận thương mại tự do: Bước tiến đáng chờ đợi!

Sự kiện được chờ đợi này diễn ra trong bối cảnh ngày càng xuất hiện những lo ngại về sự lan rộng của khuynh hướng bảo hộ thương mại xuất phát từ chính sách "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trong cuộc họp báo chung, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker tuyên bố ký kết này không chỉ là thông điệp mạnh mẽ về tương lai của thương mại tự do và công bằng, mà còn thể hiện rằng thương mại không chỉ là thuế quan hay rào cản, mà cốt lõi là ở những giá trị đem lại và việc tìm kiếm giải pháp sao cho các bên cùng có lợi. Chia sẻ quan điểm trên, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho rằng, việc ký kết thỏa thuận thể hiện quyết tâm chính trị không thể lay chuyển của Tokyo và Brussels đối với mục tiêu dẫn đầu xu thế thương mại tự do, cũng như dẫn dắt thế giới đi theo hướng này.

Thực tế, quá trình đàm phán JEFTA đã được hai bên xúc tiến từ năm 2013, trước khi tiến tới thỏa thuận nguyên tắc tại Hội nghị Thượng đỉnh Nhật Bản - EU hồi tháng 7-2017 và thỏa thuận cuối cùng vào tháng 12-2017. Khi có hiệu lực, JEFTA sẽ tạo ra một trong những khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới, chiếm tới gần 1/3 GDP toàn cầu, với khoảng 600 triệu dân ở 29 quốc gia. Thông qua thỏa thuận, Nhật Bản nhắm tới xóa bỏ thuế quan đối với các sản phẩm chủ lực như ô tô và đồ điện tử, cùng với việc hạ rào cản pháp lý với các doanh nghiệp của nước này đang hoạt động tại Lục địa già. Về phần mình, EU mong muốn mở rộng khả năng tiếp cận thị trường nông sản tại Nhật Bản. Theo EU, kim ngạch thương mại song phương giữa khối này với nền kinh tế số 3 thế giới đã lên tới 152 tỷ USD trong năm 2017 và tự do hóa thương mại sẽ mở ra cơ hội nâng con số này lên cao hơn đáng kể trong những năm tới.

Từ nay tới cuối năm, JEFTA cần được trình lên Quốc hội Nhật Bản và Nghị viện châu Âu để kịp có hiệu lực trong năm 2019. Lộ trình này được giới chuyên môn đánh giá là sẽ suôn sẻ. Hiện nay, số liệu của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho thấy, hàng hóa của EU chỉ đối mặt với mức thuế trung bình khá thấp, khoảng 1,6% khi vào Nhật Bản, trong khi con số ngược lại là 2,9%. Do đó, JEFTA tuy vẫn có thể giúp các doanh nghiệp giảm hàng tỷ USD tiền thuế, nhưng sẽ không gây ra nhiều xáo trộn. Mặt khác, văn kiện không nhất thiết phải được tất cả các nước EU thông qua, nên sẽ không phải đối mặt với những rủi ro giống như Thỏa thuận thương mại tự do giữa EU và Canada do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Italia.

Dĩ nhiên, việc EU và Nhật Bản bắt tay với nhau sẽ tác động không nhỏ tới các doanh nghiệp ở các thị trường khác, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc. Cao ủy phụ trách thương mại EU Cecilia Malmstrom cũng tiết lộ, Brussels từng để ngỏ khả năng hạ một số loại thuế và hợp tác với Mỹ, nhưng Washington đã “đóng sầm cửa” với mọi đàm phán, áp thuế mạnh tay với thép và nhôm của EU, đồng thời đe dọa tăng thuế đối với xe ô tô từ khối này. Bản thân châu Âu và Trung Quốc cũng có những căng thẳng thương mại trong thời gian qua.

Nhìn chung, việc EU và Nhật Bản ký kết JEFTA chắc chắn dẫn tới thay đổi lớn trong bức tranh kinh tế thế giới và tạo ra mắt xích móc nối nhiều khu vực thương mại tự do với nhau. Khi toàn cầu hóa đang đứng trước nhiều thách thức, sự hợp tác giữa các quốc gia không chỉ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và mang đến hàng trăm nghìn việc làm mới mà còn tiếp tục tạo ra lối đi cần thiết cho thương mại tự do.