Uống nano vàng chữa ung thư: Dễ tiền mất, tật mang

Chưa được cấp phép lưu hành

Cách đây gần 2 tháng, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) đã có Công văn số 9609/QLD-TTra, ngày 30-5-2018, về quảng cáo sản phẩm nano vàng trên internet gửi Cục Phát thanh, Truyền hình và thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông). Theo Cục Quản lý dược phản ánh, trên trang https://www.facebook.com/hathang.doan.3 có giới thiệu và quảng cáo sản phẩm nano vàng như một dạng thuốc chữa ung thư, kèm theo một video clip với tiêu đề “Thành công bước đầu trong thử nghiệm nano vàng”, trong đó có nội dung, nano vàng sạch vẫn đang trong quá trình thử nghiệm chuyên sâu tế bào trên chuột bạch. Qua kiểm tra xác minh, sản phẩm trên chưa được Bộ Y tế cấp phép lưu hành là thuốc chữa bệnh.

Thế nhưng, trang Facebook trên vẫn tồn tại, thậm chí còn đăng tải các công trình nghiên cứu về nano vàng chữa ung thư ở nước ngoài rất thành công với mục đích khuyến khích người bệnh sử dụng. Theo bác sĩ Đào Văn Tú, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu lâm sàng, Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu (Bệnh viện K trung ương), nano là những hạt có kích thước ở giới hạn từ 1nm (nanomet) đến 100nm được sản xuất từ vàng nguyên chất. Trên thế giới, các nhà khoa học đang nghiên cứu tác dụng của các hạt nano vàng được gắn kháng thể đặc hiệu để tìm diệt tế bào ung thư (khác với các hạt nano vàng tự do). Điểm đáng lưu ý, hạt nano vàng không tự phát huy hiệu quả điều trị mà cần tác động của một loại tia đặc biệt có bước sóng phù hợp làm nóng chúng, qua đó để tiêu diệt tế bào. Nhiều bệnh nhân ở Việt Nam đã uống các hạt nano vàng nhưng không rõ đây là hạt nano vàng được gắn kháng thể đặc hiệu mà thế giới đang nghiên cứu hay chỉ là hạt nano vàng tự do.

Bác sĩ Đào Văn Tú cho biết thêm, hiện nay chưa thể chứng minh khi nano vàng vào cơ thể sẽ được bài tiết như thế nào. Tuy nhiên, nghiên cứu trên động vật cho thấy, có xuất hiện độc tính trên gan với liều thấp. Nếu độc tính này ở liều cao thì có thể nguy hiểm, thậm chí gây tử vong. Khi nano vàng vào cơ thể, độc tính sẽ tích lũy dần trong tất cả cơ quan như: Não, da, tinh hoàn, đặc biệt làm tăng men gan, viêm gan, suy gan... Do đó, chưa thể xác định được nano vàng là một sản phẩm điều trị ung thư hiệu quả. Hiện cơ quan quản lý dược phẩm của Mỹ, châu Âu cũng chưa cấp giấy phép để nghiên cứu thử nghiệm nano vàng trong điều trị ung thư trên người.

Theo ông Vũ Tuấn Cường, Cục trưởng Cục Quản lý dược, quy định tại Điều 6, Luật Dược năm 2016, các hành vi bị cấm trong kinh doanh dược, đó là kinh doanh thuốc thử lâm sàng; kinh doanh thuốc chưa được phép lưu hành. Ngoài ra, các hành vi bị cấm trong quảng cáo thuốc, bao gồm: Sử dụng kết quả nghiên cứu lâm sàng, kết quả nghiên cứu tiền lâm sàng, kết quả kiểm nghiệm, kết quả thử tương đương sinh học chưa được Bộ Y tế công nhận để quảng cáo thuốc. Trước sự việc trang mạng xã hội có giới thiệu và quảng cáo sản phẩm nano vàng như một dạng thuốc chữa ung thư, Cục Quản lý dược đề nghị Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông có biện pháp chấm dứt hoạt động của trang mạng nói trên.

Bỏ lỡ cơ hội sống vì “bác sĩ mạng”

Ước tính mỗi năm Việt Nam có hơn 126.000 ca ung thư mới và 94.000 người tử vong vì ung thư. Các loại ung thư phổ biến mà người Việt Nam thường mắc là phổi, gan, đại trực tràng, vú, cổ tử cung, thực quản, vòm họng, hạch, tuyến tiền liệt. Thế nhưng, có tới trên 70% người bệnh đến khám và chữa trị bệnh ở giai đoạn muộn, đây là giai đoạn rất khó để chữa khỏi.

Ông Trần Văn Thuấn, Giám đốc Bệnh viện K trung ương chia sẻ, việc điều trị khỏi ung thư phụ thuộc nhiều vào từng loại cũng như giai đoạn của bệnh. Nếu được chẩn đoán và điều trị sớm thì khả năng thành công càng cao. Tuy nhiên, bản thân ông từng gặp không ít trường hợp, bệnh nhân mắc ung thư sớm nhưng lại không tìm đến cơ sở y tế chữa trị mà nghe theo những phương pháp chữa trị không chính thống qua “bác sĩ mạng” để rồi bỏ lỡ cơ hội được cứu sống. Vì vậy, bệnh nhân ung thư phải đến cơ sở chuyên sâu lĩnh vực ung bướu để được khám, điều trị, không nên cả tin, nghe theo lời khuyên chưa có cơ sở khoa học mà bỏ lỡ “giai đoạn vàng” điều trị bệnh. Đặc biệt, bệnh nhân ung thư cần hỏi bác sĩ chẩn đoán, điều trị của mình thật nhiều để hiểu rõ về bệnh tình, các phương pháp điều trị, khả năng đáp ứng và tiên lượng.

Tiến sĩ Phùng Thị Huyền, Trưởng khoa Nội (Bệnh viện K trung ương) khuyến cáo, điều trị ung thư là vấn đề rất lớn, rất phức tạp và đòi hỏi chuyên môn sâu, kết hợp đa mô thức, đa chuyên khoa mới có thể hiệu quả. Người dân cũng như bệnh nhân ung thư cần tìm hiểu và tham khảo các nguồn thông tin, tài liệu chính thống về phòng, chống căn bệnh này từ các bác sĩ chuyên khoa và các cơ sở y tế khám chữa, các hiệp hội ung thư uy tín. Hiện tại, các hướng dẫn chính thống của thế giới và Việt Nam đều chưa coi nano vàng là thuốc điều trị hay hỗ trợ điều trị bệnh ung thư. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý mua nano vàng để trị bệnh, tránh “tiền mất, tật mang”.