Phải làm cho các di sản hồi sinh, sống động, có ích

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dự và phát biểu ý kiến chỉ đạo. Cùng dự có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng; Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam...

Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đến nay, cả nước có khoảng 40.000 di tích được kiểm kê theo quy định của Luật Di sản văn hóa. Hiện đã có gần 10.000 di tích cấp tỉnh, thành phố được xếp hạng; ở cấp quốc gia là 3.463 di tích. Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng 95 di tích quốc gia đặc biệt. UNESCO đã ghi danh 8 di sản của Việt Nam vào Danh mục Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới. Ngoài ra, theo Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO, Việt Nam đã có 7 Di sản Tư liệu được UNESCO ghi danh, trong đó có 3 Di sản Tư liệu thế giới và 4 Di sản Tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Cũng từ năm 2012 đến nay, qua 6 đợt xét chọn, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định công nhận 142 bảo vật quốc gia...

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến ý nghĩa của di sản là báu vật mà thiên nhiên ban tặng cho đất nước hoặc là kết tinh lao động sáng tạo mà ông cha ta từ đời này qua đời khác đã dày công tạo dựng. Thủ tướng quán triệt một tư tưởng: “Cái gì cũng có thể xây được, sản xuất được, sáng tác được nhưng di sản thì không thể tạo ra được”.

Đánh giá cao ý nghĩa của Hội nghị 3 trong 1 này là vừa bàn biện pháp bảo vệ, phát huy và phát triển bền vững di sản, Thủ tướng cho rằng, đây cũng là phương châm hành động quản lý nhà nước, trách nhiệm các cấp, ngành nhằm phát triển văn hóa, thúc đẩy phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm. Thủ tướng nhấn mạnh nhiệm vụ làm di sản luôn hồi sinh, sống động và tồn tại có ích. Để phát huy giá trị di sản phi vật thể cần tôn vinh các nghệ nhân và coi đó chính là báu vật sống của quốc gia.

Đánh giá cao những kết quả đạt được trong việc bảo vệ và phát huy di sản nhưng Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong công tác này như: Nhận thức xã hội về giá trị di sản văn hóa chưa thật sâu sắc và toàn diện, ý thức pháp luật trong việc tôn trọng và bảo vệ di sản chưa cao; chưa rõ trách nhiệm trong việc bảo tồn, tu bổ, tôn tạo các di tích, di sản; pháp luật đã có đủ nhưng thực thi chưa nghiêm... Việc tu bổ, tôn tạo, nâng cấp nhiều di sản theo kiểu “hiện đại hóa”, “hào nhoáng” đã làm mất đi nét chân thực, tính độc đáo vốn có của di sản...

Thủ tướng khẳng định: Bảo tồn và phát huy di sản không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là sự nghiệp của quần chúng và cộng đồng. Nhà nước chỉ tạo khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách để nhân dân đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ, gìn giữ, lưu truyền và phát huy giá trị di sản. Cùng với đó là nhu cầu đẩy mạnh hội nhập, giao lưu quốc tế trong bảo tồn, quản lý di sản vì bản chất của di sản và văn hóa là giao lưu. Đồng thời phải nghiêm túc thực hiện các cam kết với UNESCO và quốc tế; phải đóng góp bản sắc của Việt Nam để làm phong phú hơn bức tranh toàn cầu về đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc trên thế giới và coi đó là nghĩa vụ và trách nhiệm quốc tế.

Thủ tướng cũng đặt vấn đề cần xử lý hài hòa quan hệ giữa phát triển du lịch với việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh và bảo vệ môi trường và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ trong bảo tồn, quản lý di sản; khẩn trương số hóa cơ sở dữ liệu về di sản để lưu trữ và khai thác.