“Kỷ nguyên mới” trong quan hệ Trung - Nhật

Trung Quốc và Nhật Bản là các cường quốc nhưng mối quan hệ luôn căng thẳng bởi những yếu tố lịch sử và tranh chấp lãnh thổ trên biển Hoa Đông. Bằng chứng đây mới là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một thủ tướng Nhật Bản tới Trung Quốc trong gần 7 năm qua. Thời gian gần đây, hai nước đang nỗ lực làm dịu những căng thẳng ngoại giao. Chuyến thăm của Thủ tướng S.Abe tới Bắc Kinh diễn ra sau chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tới Tokyo vào tháng 5-2018. Các nhà phân tích cho rằng, những biến động trên thế giới gần đây, đặc biệt là tác động về kinh tế, thương mại và an ninh từ chính sách mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đang triển khai đối với cả Nhật Bản và Trung Quốc, phần nào khiến hai nước xích lại gần nhau. Bên cạnh đó, việc thúc đẩy phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên khiến không gian hợp tác Trung - Nhật được mở rộng, lợi ích chung cũng không ngừng gia tăng.

Giới lãnh đạo Bắc Kinh coi chuyến thăm của Thủ tướng S.Abe là "cánh cửa cơ hội" để kêu gọi Nhật Bản đẩy mạnh đầu tư vào Trung Quốc, qua đó có thể giảm nhẹ ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại của nước này với Mỹ. Tokyo thừa nhận việc duy trì mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc như một sự bảo đảm để đất nước Mặt trời mọc có thể phát triển kinh tế và tăng trưởng thương mại bền vững. Bởi lẽ, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản, còn Nhật Bản là đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc, chỉ sau Mỹ.

Tháp tùng Thủ tướng S.Abe tới Trung Quốc là đoàn lãnh đạo của khoảng 500 doanh nghiệp hùng hậu. Điều đó cho thấy mục tiêu kinh tế của ông S.Abe trong chuyến công du, bởi chỉ có hợp tác kinh tế mới có thể cải thiện thực chất quan hệ Nhật - Trung vốn đã bị nguội lạnh. Trong cuộc hội đàm diễn ra ngày 26-10 tại Bắc Kinh, Thủ tướng Lý Khắc Cường và người đồng cấp Nhật Bản S.Abe đã nhất trí thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thế mạnh này của hai nước. Cụ thể là bảo vệ và tăng cường thương mại tự do, đồng thời khởi động đối thoại về hợp tác công nghệ hiện đại, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cũng như duy trì thỏa thuận hoán đổi tiền tệ trị giá khoảng 3.000 tỷ yên (tương đương 26,6 tỷ USD).

Khẳng định việc đưa mối quan hệ từ cạnh tranh sang hợp tác, Thủ tướng S.Abe phát biểu tại cuộc gặp nhấn mạnh việc nâng quan hệ Nhật Bản - Trung Quốc lên tầm cao mới. Về phần mình, Thủ tướng Lý Khắc Cường mong muốn hai nước "cùng thắng" thông qua việc phát triển ổn định các mối quan hệ trong dài hạn cũng như đưa hợp tác thương mại và kinh tế lên một tầm cao mới. Nhằm xây dựng lòng tin về lĩnh vực an ninh, Tokyo và Bắc Kinh đã ký một thỏa thuận tạo điều kiện cho việc phối hợp tìm kiếm và cứu nạn trên biển. Ngoài ra, hai bên khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác nhằm phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên. Theo Thủ tướng Lý Khắc Cường, Bắc Kinh ủng hộ các cuộc đối thoại giữa Nhật Bản và Triều Tiên nhằm giải quyết các vấn đề liên quan trong quan hệ hai nước. Bên cạnh mục tiêu kinh tế, chuyến thăm của ông S.Abe còn nhằm cải thiện quan hệ chính trị giữa hai quốc gia, giải quyết những vấn đề tranh chấp trên biển Hoa Đông.

Từ chuyến thăm của Thủ tướng Lý Khắc Cường tới Tokyo hồi tháng 5-2018 đến chuyến thăm Bắc Kinh lần này của Thủ tướng S.Abe, quan hệ Trung - Nhật đang dần được cải thiện, góp phần mở ra một "kỷ nguyên mới" về mối quan hệ chính trị hữu hảo giữa hai quốc gia ở khu vực Đông Bắc Á này.