Thúc đẩy sự tin tưởng và gắn kết

Đối thoại lần này có sự tham dự của các quan chức ngoại giao cấp cao từ 4 nước và là cuộc họp lần thứ ba của Quad sau lần đầu tiên diễn ra tại Philippines vào tháng 11-2017 và lần thứ hai tại Singapore hồi tháng 6-2018. Các thảo luận lần này tập trung vào hợp tác trong các lĩnh vực như kết nối, phát triển bền vững, chống khủng bố, không phổ biến vũ khí hạt nhân, an ninh hàng hải và an ninh mạng nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đóng vai trò trung tâm.

Sau cuộc họp, Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia đã nhất trí thúc đẩy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở, dựa trên luật pháp và sự bao trùm nhằm thúc đẩy sự tự tin và tin tưởng lẫn nhau. Nhật Bản và Ấn Độ coi quan hệ liên minh 4 bên là cơ chế lý tưởng để duy trì sự ổn định trong khu vực trọng yếu này, trong khi Mỹ đã tái khẳng định cam kết duy trì, củng cố một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và mở cửa, dựa trên luật lệ rõ ràng và tôn trọng luật pháp quốc tế.

Mặt khác, Quad sẽ tiếp tục theo đuổi việc tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng được hoạch định đúng đắn và bền vững về mặt tài chính. Hồi đầu tháng 11, Australia đã thông báo về quỹ cơ sở hạ tầng mới với trị giá 2 tỷ USD cho khu vực Nam Thái Bình Dương. Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence cho biết, nước này đã có những hành động để thúc đẩy tầm nhìn nói trên, bao gồm các bước đi nhằm thúc đẩy đầu tư tư nhân vào cơ sở hạ tầng và xúc tiến giao thương theo hướng “tự do, công bằng và đối ứng”.

Một điều đáng chú ý khác là lần họp này của Quad đánh dấu một bước tiến quan trọng, cho thấy sự đoàn kết chặt chẽ trở lại của bộ tứ sau khi “hồi sinh” vào tháng 11-2017. Trên thực tế, năm 2004, ý tưởng về Quad đã được hình thành cho dù những bước đi đầu tiên chỉ diễn ra vào năm 2007 khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Phó Tổng thống Mỹ Dick Cheney đề xuất thành lập nhóm. Tuy nhiên, tới năm 2007, Quad tan rã và phải tới một thập kỷ sau mới tái lập. Ngay từ cuộc họp đầu tiên của Quad, các bên tham gia đã thảo luận về các lợi ích chung ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhất trí khu vực này cần hướng tới tự do và mở cửa, phục vụ lâu dài quyền lợi của tất cả các quốc gia trong khu vực cũng như toàn thế giới. Đây là quan điểm vẫn được duy trì tới thời điểm hiện tại.

Giới quan sát cho rằng, việc xích lại gần nhau hơn thể hiện qua cuộc họp lần này của Quad còn là dấu hiệu phản ánh sự lo ngại ngày càng tăng trước những bất ổn an ninh tiềm tàng tại khu vực. Tuy nhiên, bộ tứ khẳng định mối liên kết giữa 4 nước không phải chiến lược gây hấn mà là tìm kiếm một sự cân bằng trong khu vực, hướng tới sự phát triển ổn định và bền vững. Dù còn một số quan điểm khác nhau về nỗ lực của Quad, song không thể phủ nhận những mong muốn tích cực của nhóm trong việc xây dựng một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định hướng tới phát triển bền vững và thịnh vượng như nhận định của Phó Tổng thống Mỹ M.Pence rằng khu vực này không có chỗ cho các hành động “độc đoán”. Các nhà lãnh đạo Quad cũng nhấn mạnh rằng, tất cả nước trong khu vực đều được phép phát triển một cách thịnh vượng và an toàn.