Gỡ vướng mắc trong xử lý tro xỉ nhiệt điện than

Theo Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương), tổng hợp số liệu từ 23 nhà máy nhiệt điện cho thấy, lượng tro, xỉ hằng năm khoảng 12,2 triệu tấn. Lượng tro xỉ là rất lớn, nhưng số được xử lý, tiêu thụ hằng năm lại rất thấp. Năm 2017, cả nước chỉ tiêu thụ được 4 triệu tấn tro xỉ, đạt khoảng 30%.

Theo Tiến sĩ Đào Danh Tùng, Viện Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), nếu các nhà máy nhiệt điện được đầu tư theo quy hoạch và lượng tro, xỉ thải ra không được xử lý, thì đến năm 2018 sẽ là 61 triệu tấn; đến năm 2020 là 109 triệu tấn; đến năm 2025 là 248 triệu tấn và đến năm 2030 lên tới 422 triệu tấn. Như vậy sẽ phải sử dụng diện tích đất khổng lồ để làm bãi chứa, chưa kể còn nhiều áp lực môi trường khác...

Trước đây, trong quá trình xử lý tro xỉ đã gặp nhiều khó khăn như chưa có quy định tiêu chuẩn cụ thể về việc sử dụng tro xỉ để san lấp mặt bằng, sử dụng trong xây dựng; việc hiểu về tro xỉ cũng chưa đúng. Đề cập đến vấn đề này, PGS.TS Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật nhiệt Việt Nam khẳng định, tro xỉ không phải chất nguy hại mà là tài nguyên, nếu sử dụng tro xỉ làm đường giao thông như gia cố nền dưới dạng bê tông đầm lăn sẽ rất tốt.

Dù chậm so với dự kiến, nhưng việc Bộ Khoa học và Công nghệ vừa công bố tiêu chuẩn quốc gia về tro xỉ nhiệt điện đốt than làm vật liệu san lấp - TCVN 12249:2018 được xem là giải pháp tháo gỡ việc xử lý tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện đốt than.

Đây là bước đi nhằm cụ thể hóa Quyết định số 1696/QĐ-TTg (ngày 23-9-2014) của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và đề án đẩy mạnh xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong các công trình xây dựng.

Gần đây nhất, ngày 15-11-2018, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 11129/VPCP-CN, thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng yêu cầu UBND các địa phương chủ động lập kế hoạch sử dụng tro, xỉ vào mục đích san lấp mặt bằng và sử dụng vào các mục đích phù hợp đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.

Rõ ràng, đây được xem là những tín hiệu tích cực, gỡ khó cho các nhà máy nhiệt điện. Và để khuyến khích phát triển thị trường tiêu thụ tro, xỉ tại Việt Nam cần có lộ trình hạn chế và tiến tới cấm sản xuất vật liệu nung; xây dựng cơ chế khuyến khích các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế khác sử dụng các sản phẩm sản xuất từ tro, xỉ.