Khuyến cáo người lao động đi làm tại Nhật Bản

Trong những năm gần đây, tình trạng thực tập sinh bỏ trốn và du học lao động bất hợp pháp tại Nhật khá phức tạp. Việt Nam đứng đầu trong số vụ tội phạm người nước ngoài và số thực tập sinh nước ngoài bỏ trốn tại Nhật. Hiện nay, có khoảng 300.000 người Việt Nam đang lưu trú tại Nhật Bản.

Theo ông Phạm Viết Hương, Cục Quản lý lao động ngoài nước, nguyên nhân xảy ra tình trạng trên là do một số công ty phái cử và công ty tư vấn du học lừa gạt người Việt Nam để thu phí môi giới cao, quảng cáo sai sự thật về các chương trình vừa học vừa làm thu nhập cao. Điều này dẫn tới tình trạng nhiều người mang gánh nặng kinh tế khi ra đi và dễ bỏ trốn, phạm tội tại Nhật Bản.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp Nhật Bản không thực hiện đúng Luật Lao động đối với thực tập sinh, như: Không trả lương làm thêm cho người lao động và có những công ty môi giới dụ dỗ người lao động ra ngoài làm thêm được trả lương cao và để người lao động bỏ trốn.

Theo khuyến cáo của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, có rất nhiều trường hợp du học sinh Việt Nam sang Nhật Bản không vì mục đích học tập mà vì mục đích kiếm tiền (du học trá hình). Đây là hình thức phổ biến mà các du học sinh thường bị các công ty môi giới đưa ra để dụ dỗ người lao động, như: Vừa đi học vừa đi làm sẽ kiếm được nhiều tiền, hay sẽ thu xếp để được sang Nhật sớm và bố trí công việc ổn định, và phải đóng một khoản phí môi giới cao. Trên thực tế, du học sinh không thể vừa đảm bảo thời gian học ở trường lại vừa phải làm việc vào ban đêm, vì vậy thường là nghỉ học và đi làm các công việc không chính thức và không có hợp đồng lao động hợp pháp. Hơn nữa, các công việc dịch vụ đó cũng chỉ có thu nhập thấp, chỉ đủ để trang trải một phần chi phí sinh hoạt cho các du học sinh và các em không thể trả hết nợ.

Cục Quản lý lao động ngoài nước cho biết, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam đã phối hợp với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan liên quan tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin về thực tập sinh và du học sinh Việt Nam tại Nhật. Tại hội thảo này, các lưu ý đặc biệt đã được nêu ra về điều kiện và tư cách lưu trú để làm việc và học tập ở Nhật Bản một cách hợp pháp.

Cục Quản lý lao động ngoài nước khuyến cáo, đối với thực tập kỹ năng, cần có tư cách lưu trú cho phép vừa làm việc ở doanh nghiệp vừa tiếp thu kỹ năng. Đối với kỹ sư hay các ngành nghề có trình độ chuyên môn cao cần được doanh nghiệp Nhật Bản tuyển dụng. Tư cách lưu trú nhằm mục đích du học không cho phép làm việc (riêng đối với trường hợp được cấp giấy phép làm thêm ngoài giờ học thì chỉ được làm thêm 28 giờ/tuần).

Theo quy định của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các chi phí mà thực tập sinh kỹ năng phải trả cho công ty phái cử bao gồm: Phí dịch vụ không quá 3.600 USD/hợp đồng 3 năm và phí đào tạo không quá 5.900.000 đồng. Khi đóng các khoản chi phí này cần yêu cầu công ty phái cử làm hợp đồng và có phiếu thu đóng dấu của công ty.

Pháp luật Nhật Bản nghiêm cấm việc thu tiền ký quỹ và tiền phạt vi phạm hợp đồng; đồng thời không cho phép trung gian, môi giới thu phí môi giới của thực tập sinh.

Chính vì vậy, Cục Quản lý lao động ngoài nước khuyến cáo người lao động không sang Nhật Bản làm việc và học tập thông qua các công ty phái cử không có giấy phép của các cơ quan chức năng, không chi trả chi phí trước khi đi cao hơn quy định, không đi du học vì mục đích đi làm việc để kiếm tiền.