Cấp thiết nạo vét dòng sông Đáy

Hơn 60 năm sinh sống ven sông nhưng chưa bao giờ ông Đỗ Văn Hiệp, ở phường Đồng Mai (quận Hà Đông), lại chứng kiến mực nước sông Đáy, đoạn chảy qua cầu Mai Lĩnh cạn kiệt như những ngày này. Mặt nước còn sót lại đen kịt, bốc mùi hôi thối. “Trước đây, nhiều hộ dân ở Đồng Mai có cuộc sống ổn định nhờ nghề đánh cá trên sông Đáy. Thế nhưng, do nước sông cạn kiệt, ô nhiễm nên nghề đánh cá ở đây cũng đã mai một từ hơn 10 năm nay”, ông Đỗ Văn Hiệp cho biết.

Theo ông Trần Anh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý nước và Công trình (Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy), hơn 90% diện tích sản xuất nông nghiệp của các huyện Hoài Đức, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Thanh Oai, Ứng Hòa… phụ thuộc nguồn nước sông Đáy. Nhưng do nhiều ngày nay, trên địa bàn thành phố không xảy ra các trận mưa lớn nên mực nước sông Đáy phụ thuộc vào hoạt động của các công trình lấy nước sông Hồng.

Thực tế, sông Đáy có 3 hệ thống lấy nước từ sông Hồng đổ vào: Cống Cẩm Đình - Hiệp Thuận, với lưu lượng 30-100m3/s; cống Liên Mạc, lưu lượng 36,25m3/s và cống Tắc Giang, với lưu lượng 69,61m3/s. Tuy nhiên, nhiều năm nay, cống Cẩm Đình - Hiệp Thuận và cống Liên Mạc không thể hoạt động thường xuyên, đúng lưu lượng thiết kế, khiến mực nước sông Đáy không đủ cấp nguồn cho các công trình lấy nước của thành phố bố trí dọc hai bờ sông hoạt động…

Theo ông Lê Viết Sơn, Trưởng phòng Quy hoạch thủy lợi Bắc Bộ (Viện Quy hoạch thủy lợi), có nhiều nguyên nhân khiến sông Đáy cạn trơ đáy trở thành sông chết, nhưng căn cốt nhất là do nguồn cấp và sinh thủy nội tại kém, lòng dẫn sông Đáy ngày càng bị bồi lấp và thu hẹp... Để làm sống lại dòng sông, Bộ NN&PTNT đã đầu tư xây dựng cụm công trình đầu mối Cẩm Đình - Hiệp Thuận, nạo vét 8,7km lòng dẫn sông Đáy từ hạ lưu đập Đáy đến xã Tiền Yên (huyện Hoài Đức) nhằm đưa nước từ sông Hồng vào sông Đáy trong mùa kiệt. Mặc dù các công trình trên hiện nay đã hoàn thành nhưng lưu lượng bổ sung cho sông Đáy vẫn rất hạn chế.

Để phát huy hiệu quả công trình đã đầu tư, năm 2014, Bộ NN&PTNT quyết định đầu tư gần 479 tỷ đồng xây dựng đồng bộ công trình hạ tầng giao thông, thủy lợi và nạo vét 14,4km sông Đáy, đoạn từ xã Tiền Yên đến phường Yên Nghĩa (quận Hà Đông). Triển khai quy hoạch phòng, chống lũ và đê điều hệ thống sông Đáy, năm 2015, UBND thành phố đã giao Sở NN&PTNT Hà Nội lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án nạo vét, cải tạo lòng dẫn sông Đáy, đoạn từ phường Yên Nghĩa đến cầu Ba Thá, thuộc địa bàn xã Phúc Lâm (huyện Mỹ Đức). Dự kiến, tổng mức đầu tư dự án này khoảng 810 tỷ đồng. Tuy nhiên, do chưa cân đối bố trí được nguồn vốn nên đến nay, cả hai dự án trên vẫn chưa được triển khai…

Để khơi thông, tạo dòng chảy, cấp nguồn cho các trạm bơm tưới dọc hai bờ sông Đáy hoạt động, phục vụ sản xuất nông nghiệp, giảm ô nhiễm môi trường nước sông Đáy; đồng thời, phát huy hiệu quả đầu tư dự án nạo vét, cải tạo lòng dẫn sông Đáy những năm trước đây, vừa qua Sở NN&PTNT Hà Nội đã báo cáo UBND TP Hà Nội đề xuất Bộ NN&PTNT bố trí kinh phí đầu tư thực hiện dự án nạo vét, cải tạo lòng dẫn sông Đáy đoạn từ xã Tiền Yên đến cầu Ba Thá trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, giai đoạn 2021-2026. Sở NN&PTNT Hà Nội sẽ rà soát, cập nhật lại số liệu và làm việc với cơ quan liên quan nghiên cứu, lập hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư dự án… “Cùng với giải pháp trên, thời gian tới, thành phố Hà Nội sẽ đầu tư xây dựng Trạm bơm Liên Mạc lấy nước từ sông Hồng vào sông Đáy; xây dựng hệ thống tiếp nước từ sông Tích vào sông Đáy qua hệ thống kênh tiêu Săn - Thụy Đức… Khi hoàn thành các dự án nêu trên, chất lượng nguồn nước sông Đáy sẽ được cải thiện”… - Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ thông tin thêm.