Công khai quy trình, thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho người vay ưu đãi mua, thuê mua nhà ở xã hội

Chính sách nhân văn, có ý nghĩa lớn

- Thưa ông, cơ sở nào để Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 355/QĐ-TTg?

- Trong nhiều cuộc làm việc với các bộ, ngành liên quan và Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt, phải tiếp tục thực hiện các chương trình phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là công tác phát triển nhà ở theo quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20-10-2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Chúng tôi xác định, cho vay nhà ở xã hội là chương trình trọng tâm của Ngân hàng Chính sách xã hội, vì nhu cầu mua nhà của người dân, đặc biệt của người nghèo, người có thu nhập thấp ngày càng cao.

Vì vậy, Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam và các bộ, ngành liên quan đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 355/QĐ-TTg về mức lãi suất cho vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20-10-2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội. Theo đó, từ ngày 1-4-2019, mức lãi suất cho vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội áp dụng đối với các khoản vay dư nợ trong năm 2019 để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP với lãi suất ưu đãi là 4,8%/năm.

- Vậy mức lãi suất như trên có hợp lý không, thưa ông?

- Thực tế, bao giờ người vay cũng muốn vay với lãi suất thấp. Với các chương trình cho vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội nói chung và chương trình cho vay nhà ở xã hội nói riêng, lãi suất thấp quá thì ngân sách nhà nước phải bù lỗ nhiều. Khi đó, sẽ gây áp lực ngược lại ngân sách, nguồn vốn bố trí cho vay có thể sẽ thấp và ít người được vay. Theo tính toán của Ngân hàng Chính sách xã hội, cho vay nhà ở xã hội là chương trình cho vay dài, Chính phủ cũng đã đặt ra nguyên tắc khung là lãi suất cho vay nhà ở xã hội tối đa bằng, hoặc không vượt quá 50% lãi suất của các tổ chức tín dụng cho vay cùng loại với kỳ hạn trung và dài hạn. Trên cơ sở khung đó thì hiện nay, lãi suất của các tổ chức tín dụng có tham gia cho vay nhà ở xã hội là 5%/năm, nên Ngân hàng Chính sách xã hội tính toán đề xuất các bộ, ngành trình Chính phủ mức lãi suất cho vay năm 2019 là 4,8%/năm. Lãi suất cho vay nhà ở xã hội được Chính phủ ban hành theo từng năm. Nhìn tổng thể, Ngân hàng Chính sách xã hội cho rằng lãi suất cho vay trong năm nay ở mức như vậy là hợp lý.

- So với các chương trình tín dụng cho vay nhà ở mà ngân hàng từng triển khai, chương trình cho vay nhà ở xã hội lần này có điểm gì khác, thưa ông?

- Ngân hàng Chính sách xã hội đã từng triển khai các chương trình tín dụng liên quan đến nhà ở, như chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg ngày 12-12-2008 của Thủ tướng Chính phủ cho vay nhà ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, cho vay hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung, cho vay nhà ở cho đối tượng chính sách và có công với cách mạng. Điểm khác cơ bản là đối với cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP không phải là gói, mà là một chương trình dài hạn, nguồn vốn không hạn định. Hằng năm, Chính phủ ưu tiên cân đối ngân sách để bố trí vốn sang Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay. Chương trình cho vay này còn thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước để thực hiện các tiêu chí về nhà ở trong công tác bảo đảm an sinh xã hội. Chúng tôi tin tưởng rằng, trong thời gian tới, chương trình cho vay nhà ở xã hội sẽ trở thành một trong những trụ cột trong các chính sách an sinh xã hội.

- Vậy người nghèo, người thu nhập thấp có nhu cầu mua, thuê mua, xây dựng, sửa chữa nhà ở, thì nhận được ưu đãi nào khi vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội, thưa ông?

- Ưu đãi đầu tiên là người vay đã được hưởng ưu đãi so với những người có thu nhập thường xuyên mà không được vay vốn. Thứ hai, thời gian vay tối thiểu 16 năm và tối đa khoảng 25 năm để người dân có điều kiện tiết kiệm để trả nợ. Ví dụ, nếu không có chương trình cho vay này, họ phải đi thuê nhà. Nhưng khi vay vốn chương trình này thì họ mua nhà và tiền thuê hằng tháng có thể trả lãi ngân hàng và sau 16-25 năm, căn nhà đó là của họ. Thứ ba, lãi suất cho vay của chương trình này thấp hơn so với lãi suất cho vay nhà ở xã hội của các ngân hàng thương mại. Thứ tư, người vay nhận được ưu đãi từ cách thức phục vụ của Ngân hàng Chính sách xã hội, được công khai, được sự hướng dẫn, giám sát của các hội, đoàn thể, chính quyền địa phương và không mất chi phí khi xin xác nhận tại địa phương; nếu gặp rủi ro sẽ được xử lý như chương trình cho vay hộ nghèo.

Bảo đảm thuận lợi cho đối tượng thụ hưởng

- Ông có thể cho biết những giải pháp nào sẽ được thực hiện nhằm bảo đảm thuận lợi cho đối tượng thụ hưởng?

- Hiện nay, Ngân hàng Chính sách xã hội có quy trình, thủ tục cho vay rõ ràng, bình xét cho vay từ cơ sở, bảo đảm dân chủ, công khai. Qua đó, các hội, đoàn thể có thể giám sát và phản biện cho chính quyền địa phương công khai đối tượng được vay tại điểm giao dịch xã, phường mỗi tháng một lần. Với trường hợp vay vốn nhiều lần như sửa chữa nhà, chúng tôi phát vốn và nghiệm thu theo từng công đoạn. Với cho vay thuê, mua nhà ở xã hội, chúng tôi ký hợp đồng 3 bên với chủ đầu tư theo đúng các quy định hiện hành. Trong 5 năm, căn hộ đó không được bán, sang nhượng, bảo đảm vốn vay đến đúng đối tượng và đối tượng sử dụng đúng mục đích. Chúng tôi thường xuyên kiểm tra trên thực tế và khắc phục ngay một số lỗi cơ bản liên quan đến giấy tờ, chữ ký và cũng không đặt quá nhiều thủ tục cho người vay, bảo đảm hỗ trợ tốt nhất cho họ.

- Cũng như các chương trình tín dụng khác, lo ngại về rủi ro là khó tránh, vậy Ngân hàng Chính sách xã hội có lường trước và đặt ra giải pháp gì, thưa ông?

- Hoạt động tín dụng luôn kèm rủi ro và điều này luôn được chúng tôi lường trước. Hiện nay, nợ quá hạn thực hiện các chương trình cho vay của toàn hệ thống Ngân hàng Chính sách xã hội chỉ chiếm 0,42% tổng dư nợ. Riêng hoạt động cho vay nhà ở xã hội, ngân hàng xác định sẽ có rủi ro nên đã trích lập dự phòng. Nếu người vay gặp rủi ro, chúng tôi sẽ căn cứ từng mức độ để xử lý công khai theo đúng quy định.

- Ngân hàng Chính sách xã hội là tổ chức tín dụng duy nhất được áp dụng mức lãi suất cho vay này, vậy ông có những đề xuất gì để hoạt động cho vay đạt hiệu quả hơn?

- Dựa trên kiến nghị của địa phương, các đoàn giám sát, chúng tôi đề xuất cần tăng thêm nguồn vốn. Theo tính toán của Bộ Xây dựng, từ năm 2000 đến năm 2020, tổng nhu cầu nguồn vốn cho vay nhà ở xã hội khoảng 18.000 tỷ đồng, nhưng hiện nay ngân sách mới bố trí được hơn 2.000 tỷ đồng. Năm 2018, Ngân hàng Chính sách xã hội giải ngân gần 1.000 tỷ đồng. Dự kiến năm 2019, Chính phủ bố trí nguồn vốn 663 tỷ đồng, chúng tôi huy động đối ứng thêm một nửa nữa là có tổng nguồn vốn 1.326 tỷ đồng, nhưng hiện Bộ Tài chính vẫn chưa bố trí được nguồn vốn.

Với khả năng của Ngân hàng Chính sách xã hội, nếu có vốn, chúng tôi có thể giải ngân mỗi tháng từ 20 đến 30 nghìn tỷ đồng mà không gặp phải khó khăn gì. Nhưng do nguồn vốn chưa bố trí được nên việc giải ngân cho vay cũng ít.

- Trân trọng cảm ơn ông!