Ngọt thơm trái xoài Sơn La

Lần đầu tiên, trái xoài - một trong những đặc sản của Sơn La được giới thiệu trực tiếp với quy mô lớn cho người tiêu dùng Thủ đô. Người trồng xoài Sơn La không giấu nổi niềm vui và hy vọng về một tương lai tươi sáng cho trái xoài quê hương trong hành trình khẳng định vị thế ở các thị trường lớn.

Đặc sản của người Sơn La

Lau vội những giọt mồ hôi lã chã trên trán, nâng niu, sắp xếp lại những quả xoài căng mọng, thơm lựng (đã được dán tem nhãn) lên quầy, chị Nguyễn Thị Hồng, Phó Giám đốc Hợp tác xã Hoa quả Quyết Tâm (xã Tú Nang, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La) hồ hởi nói: “Từng đến với thị trường Thủ đô qua thương lái, nhưng đây là lần đầu tiên xoài - một đặc sản ở quê tôi được quảng bá, giới thiệu trực tiếp với người tiêu dùng ở đây. Mấy hôm nay, khi chuẩn bị những thùng xoài đưa xuống Hà Nội, tôi và nhiều xã viên trong hợp tác xã vừa mừng, vừa hồi hộp. Hiện Hợp tác xã Hoa quả Quyết Tâm đang trồng khoảng 50ha xoài, sản lượng đạt khoảng 600 tấn xoài/năm. Năm 2018, hợp tác xã đã xuất khẩu 40 tấn xoài sang thị trường Australia và Trung Quốc".

Tiếp lời chị Hồng, chị Lường Thị Duyên ở bản Chiềng Ban (xã Tú Nang, huyện Yên Châu) rạng ngời trong trang phục dân tộc mình, chia sẻ: "Yên Châu là đất xoài truyền thống nổi tiếng khắp vùng Tây Bắc. Xã Tú Nang và nhiều xã khác của Yên Châu chủ yếu là đồi dốc, trồng cây gì cũng khó phát triển nên cây xoài được người dân trong vùng lựa chọn để trồng, cho thu nhập ổn định”. Ở gian hàng của mình, chị Duyên thoăn thoắt gọt xoài mời khách. Thưởng thức miếng xoài, anh Đào Đức Thụy ở phường Trung Văn (quận Nam Từ Liêm) khen: "Xoài có vị thơm, ngọt, mẫu mã đẹp. Trái cây Việt Nam thật phong phú và có giá trị".

Vừa tất bật đón khách, chỉ đạo các hợp tác xã trưng bày sản phẩm, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Châu Lường Trung Hiếu vừa hào hứng cho biết: "Được mệnh danh là đất của “xoài thơm, chuối ngọt”, Yên Châu là địa phương trồng xoài lâu đời, được thiên nhiên ưu đãi về thổ nhưỡng, khí hậu. Với 6.350ha trồng xoài, trong đó có 1.600ha xoài được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, 100ha được cấp mã vùng xuất khẩu sang Mỹ và Australia, đặc sản xoài Yên Châu đang khẳng định được vị thế, thương hiệu ở những thị trường lớn... Nếu như năm 2017, Yên Châu chỉ xuất được 3 tấn xoài sang Australia thì đến năm 2018, con số này được nâng lên 790 tấn.

Đặc biệt, vụ xoài năm 2019, Yên Châu dự kiến xuất 1.200 tấn, trong đó đã xuất 100 tấn theo chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Ngày 1-6 tới đây, Yên Châu xuất 3 tấn xoài đến Australia và 3 tấn sang Mỹ theo hợp đồng đã ký. Có thể nói, ngoài phủ xanh đồi núi Yên Châu, cây xoài còn tạo nguồn thu nhập khá, giúp hơn 3.000 hộ đồng bào các dân tộc ổn định đời sống. Tự hào hơn, Yên Châu có những cây xoài cổ thụ ở xã Tà Vạt rất to, một người ôm không xuể, tuổi đời gần trăm năm, cho thu hoạch gần 1 tấn quả mỗi năm".

Nhộn nhịp không kém gian hàng xoài Yên Châu, những gian hàng của huyện Mộc Châu cũng rất đông khách. Những xã viên Hợp tác xã Mai Sơn Green Farm (xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La) say sưa nói về từng loại xoài với người tiêu dùng. Cầm trái xoài gốc Thái và xoài tròn bản địa, Giám đốc Hợp tác xã Mai Sơn Green Farm Nguyễn Văn Tuấn giới thiệu: "Xoài giống Thái Lan dài, quả to, vị ngọt, giòn; xoài bản địa quả nhỏ, tròn, vị ngọt, mềm, thơm ngát và ruột màu vàng đậm hơn. Trong 60ha xoài các loại của hợp tác xã, có 45ha được cấp mã vùng xuất khẩu sang Mỹ và Australia".

Khẳng định vị thế với người tiêu dùng

Chia sẻ với chúng tôi về trái xoài đặc sản của quê hương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Quốc Khánh cho hay: Hiện toàn tỉnh có 11.580ha trồng xoài. Năm 2019 có 15.700ha cho thu hoạch, sản lượng dự kiến đạt 35.500 tấn, trong đó khoảng 7.300 tấn đủ điều kiện xuất khẩu. Đặc biệt, chất lượng quả xoài năm 2019 được đánh giá tiến bộ vượt bậc so với năm 2018 do các hộ gia đình, hợp tác xã trồng xoài chủ động áp dụng khoa học kỹ thuật trong canh tác và làm tốt việc đăng ký chất lượng, đăng ký cấp mã vùng…

Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Khánh vẫn trăn trở: "Tuy là vùng trồng xoài trọng điểm của Tây Bắc, song việc tiêu thụ vẫn chưa thực sự như kỳ vọng; phần lớn phụ thuộc thương lái hoặc người dân tự tiêu; sản lượng xuất bán cho siêu thị, công ty hoặc xuất khẩu chiếm tỷ lệ rất nhỏ".

Không chỉ khó đầu ra, nông dân trồng xoài Sơn La đang gặp khó khăn về vốn đầu tư sản xuất và xây dựng kho chứa, bảo quản, sơ chế... Giám đốc Hợp tác xã Mai Sơn Green Farm Nguyễn Văn Tuấn cho biết, hợp tác xã mới xây dựng được kho lạnh, nhưng diện tích khá khiêm tốn (20m2). Để đáp ứng nhu cầu sản xuất, hợp tác xã dự kiến xây dựng nhà bảo quản quy mô lớn nhưng hiện chưa đủ nguồn lực... Hay như Hợp tác xã Hoa quả Quyết Tâm, dù đã xuất khẩu xoài tới Mỹ, Australia… song, đơn vị chưa có kho lạnh; việc thu hái, đóng gói hầu hết do xã viên làm tại nhà, sau đó tập hợp và giao hàng theo đơn… Ngoài ra, xoài Sơn La đang phải đối mặt với những biến động về giá vật tư ngày một tăng, nguy cơ mai một nguồn giống quý; nhiều diện tích xoài cổ thụ bị chết do sâu bệnh...

"Trước những khó khăn trên, chúng tôi đã, đang quan tâm, hỗ trợ người trồng xoài tiếp cận nguồn vốn, công nghệ tiên tiến, thị trường tiêu thụ… Các cơ quan chức năng cũng đang tìm phương án để lưu giữ, bảo tồn nguồn gen quý để nhân rộng xoài đặc sản bản địa. Đặc biệt, tỉnh Sơn La tiếp tục phát huy tốt 47 chuỗi từ sản xuất đến sơ chế, chế biến, tiêu thụ; mở rộng các hợp tác xã rau quả; đồng thời, quyết liệt các biện pháp trong sản xuất sạch, bảo đảm chất lượng với mục tiêu chinh phục các thị trường kỹ tính nhất cả trong và ngoài nước", ông Nguyễn Quốc Khánh thông tin.

Với những bước đi cụ thể kể trên, cùng tâm thế tự tin, hồ hởi mà chúng tôi cảm nhận được từ những người trồng xoài Sơn La có mặt ở Thủ đô trong "Tuần lễ xoài và nông sản an toàn Sơn La năm 2019", chắc chắn trái xoài ngọt thơm Sơn La sẽ khẳng định được vị thế đối với người tiêu dùng trong và ngoài nước.