Chậm chuyển đổi phòng công chứng: Xác định nguyên nhân, sớm tháo gỡ

Vẫn nặng tư duy “người nhà nước”

Đợt giám sát của Ban Pháp chế HĐND thành phố Hà Nội diễn ra từ ngày 28-5 đến 10-6 vừa qua về việc chấp hành pháp luật của các tổ chức hành nghề công chứng cho biết, toàn thành phố hiện có 122 tổ chức hành nghề công chứng, gồm 10 phòng công chứng và 112 văn phòng công chứng. Tổng cộng có 470 công chứng viên đang hoạt động phủ khắp 30 quận, huyện, thị xã, đáp ứng nhu cầu công chứng của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn thành phố.

Theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Hồ Xuân Hương, thực hiện Kế hoạch số 32/KH-UBND, đơn vị đã phối hợp với các sở: Nội vụ, Tài chính, Lao động - Thương binh và Xã hội khảo sát và xây dựng dự thảo Đề án chuyển đổi những phòng công chứng có đủ điều kiện (phòng số 4 và số 6). Tuy nhiên, quá trình thực hiện còn nhiều vướng mắc, phát sinh đơn thư nên mọi việc vẫn “án binh bất động”…

Công chứng viên Vũ Việt Hoàn (Phòng Công chứng số 3) cho biết, hiện nay, thành phố có nhiều tổ chức hành nghề công chứng, tạo áp lực cạnh tranh rất lớn, dẫn đến lượng giao dịch tại các phòng công chứng giảm rõ rệt. Bên cạnh tâm lý chung thương hiệu “nhà nước” khiến người dân yên tâm hơn khi giao dịch ở phòng công chứng, thì việc đấu giá chuyển đổi sang hoạt động theo mô hình văn phòng công chứng là trở ngại lớn. “Theo hướng dẫn của Sở Tài chính Hà Nội, các công chứng viên khi thực hiện chuyển đổi (mô hình hợp danh) phải mua lại thương hiệu của chính mình đã xây dựng nhiều năm. Trong khi đó theo quy định hiện hành, công chứng viên đăng ký thành lập mới văn phòng công chứng thì thủ tục gọn nhẹ và không phải đóng khoản chi phí nào”, ông Vũ Việt Hoàn cho biết.

Trưởng phòng Công chứng số 1 Tuấn Đạo Thanh nhận định, khó khăn lớn nhất trong thực hiện chuyển đổi các phòng công chứng là nội dung Điều 4, Nghị định số 29/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Công chứng có nêu: “Văn phòng công chứng được thành lập từ việc chuyển đổi phòng công chứng phải kế thừa toàn bộ quyền, nghĩa vụ và tiếp nhận toàn bộ hồ sơ công chứng của phòng công chứng đó”. Như vậy, nếu phải kế thừa những sự việc cách đây 20 đến 30 năm, nếu có hợp đồng công chứng bị tòa án tuyên vô hiệu, công chứng viên không thể gánh nổi trách nhiệm, vì đa phần hợp đồng công chứng là nhà đất, có giá trị lớn đến rất lớn.

Trưởng phòng Công chứng số 4 Đặng Mạnh Tiến cho rằng, chính sách áp dụng đối với công chứng viên tham gia chuyển đổi chưa cụ thể, rõ ràng. Hiện họ đang là viên chức, khi chuyển đổi thì “mất danh người nhà nước”, nên đội ngũ công chứng viên ở các phòng công chứng rất tâm tư.

Tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền

Phó Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Nguyễn Thị Liễu cho biết, qua rà soát, toàn thành phố có 7/10 phòng công chứng đủ điều kiện để chuyển đổi sang hoạt động theo mô hình văn phòng công chứng, nhưng chưa thực hiện được do vướng mắc như kể trên. Thời gian tới, Sở Nội vụ sẽ cùng với các sở, ngành tham mưu cho thành phố để sớm có giải pháp cụ thể. Về giải quyết chính sách cán bộ trước khi chuyển đổi, Sở sẽ đề xuất công chứng viên là công chức, viên chức được đăng ký nguyện vọng điều chuyển địa bàn hoạt động, hoặc là nghỉ chế độ. Tuy nhiên, kinh phí chi trả chính sách nghỉ việc thuộc nguồn kinh phí sự nghiệp của đơn vị đó. Nhưng hiện nay, hầu hết các phòng công chứng đều khó khăn, nên tới đây Sở sẽ kiến nghị với Bộ Nội vụ tháo gỡ vấn đề này. Sở cũng tham mưu cho thành phố kiến nghị tới các bộ, ngành trung ương đồng ý chủ trương khi chuyển đổi từ phòng công chứng sang văn phòng công chứng thì được giữ nguyên tên cũ, tạo điều kiện cho các đơn vị ổn định, phát triển.

Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Bích Thủy cho biết, giá trị pháp lý của các văn bản công chứng ở phòng công chứng (do Nhà nước quản lý) và văn phòng công chứng (do tư nhân quản lý) là như nhau, nhưng nhiều người dân vẫn cảm thấy yên tâm hơn khi giao dịch ở phòng công chứng. Vì thế, Sở Tư pháp cần đẩy mạnh tuyên truyền hơn nữa, hóa giải tâm lý của người dân thì mới dễ dàng thực hiện chuyển đổi.

“Khi chuyển đổi, hồ sơ giao dịch trước đây thuộc phòng công chứng thì kiểm đếm, khoanh lại, để nếu có xảy ra các vụ kiện dân sự thì xem xét, giải quyết trên cơ sở đơn vị sự nghiệp công lập. Có như vậy mới thúc đẩy nhanh việc thực hiện chuyển đổi”, Trưởng phòng Công chứng số 1 Tuấn Đạo Thanh chia sẻ.

Sau đợt giám sát từ ngày 28-5 đến 10-6, Ban Pháp chế HĐND thành phố đã đề nghị các sở, ngành khẩn trương đề xuất giải pháp tháo gỡ về cơ chế, chính sách, để thực hiện chuyển đổi theo quy định đối với các phòng công chứng đủ điều kiện. “Không nhất thiết phải chuyển đổi ngay cả 10 phòng công chứng. Với những địa bàn nông thôn như Ba Vì, Sóc Sơn, Mê Linh… chưa đủ điều kiện chuyển đổi, Sở Tư pháp báo cáo với thành phố, đồng thời tính toán để đơn vị đó được thực hiện tự chủ một phần hoặc tự chủ chi thường xuyên nhằm duy trì hoạt động. Nếu các phòng công chứng đã đủ điều kiện, nhưng không chuyển đổi thành văn phòng công chứng, các sở, ngành cũng đề xuất với thành phố thực hiện chính sách giải thể”, Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Hoài Nam nhấn mạnh.