Bài cuối: Quản lý bằng chế tài mạnh

Nhiều chiêu trò đối phó

Theo Công an quận Hoàn Kiếm, từ đầu năm 2019 đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện 37 vụ vi phạm và phạt 457 triệu đồng đối với các quán bar trên địa bàn có bán "bóng cười". Qua đó, thu giữ 84 bình khí N₂O và 1.200 quả bóng bay chưa sử dụng.

Tuy nhiên, theo Đại úy Phạm Mạnh Hà, Đội phó Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ (Công an quận Hoàn Kiếm), việc xử lý các cơ sở ngang nhiên bán “bóng cười”, shisha gặp nhiều khó khăn do các chất này không có trong danh mục được quy định tại Nghị định số 73/2018/NĐ-CP ngày 15-5-2018 của Chính phủ quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất.

Bên cạnh đó, lợi nhuận từ kinh doanh mặt hàng này rất lớn, mức tiền phạt xử lý vi phạm hành chính không đủ sức răn đe đã khiến nhiều chủ cơ sở tìm cách để “lách luật”.

Thượng úy Hoàng Hoa Sơn, cảnh sát khu vực Công an phường Trần Hưng Đạo (quận Hoàn Kiếm) cho biết, mỗi quán có một cách cất giấu bình khí N2O khác nhau để qua mặt lực lượng chức năng. Nếu có diện tích rộng, quán sẽ bố trí một kho cất bình bí mật và luôn khóa kín. Nếu diện tích chật hẹp thì chỉ nhập những bình khí dung tích nhỏ hoặc cất giấu ở địa điểm khác.

Nhiều vũ trường, quán bar lớn còn đối phó bằng cách sử dụng bộ đàm và chỉ cần thấy bóng dáng của lực lượng chức năng là họ báo cho nhân viên trực tại kho chuyển bình khí N₂O, shisha đi khỏi nơi kinh doanh.

Tinh vi hơn, theo Thượng úy Bùi Đức Hạnh, cán bộ Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Công an thành phố Hà Nội), khi việc quản lý “bóng cười”, shisha được thắt chặt, việc kinh doanh gặp nhiều trở ngại thì các chủ cơ sở mở thêm nhóm kín trên mạng xã hội để bán hàng, mở thêm dịch vụ vận chuyển khí N₂O, shisha tới tận nhà cho khách…

Bên cạnh đó, nhu cầu sử dụng “bóng cười”, shisha trong một bộ phận giới trẻ cũng tạo cơ hội cho các cơ sở kinh doanh thực hiện hành vi vi phạm. 

Cần siết chặt quản lý

Qua 2 năm triển khai thực hiện Kế hoạch số 110/KH-UBND ngày 6-5-2017 của UBND thành phố Hà Nội về tăng cường công tác quản lý, xử lý vi phạm liên quan đến “bóng cười”, shisha, “tem giấy”, Công an thành phố đã phát hiện, xử lý 351 vụ với 351 đối tượng kinh doanh, buôn bán trái phép “bóng cười”, shisha; với số tiền phạt hành chính là hơn 2,4 tỷ đồng. Tang vật thu giữ gồm 1.034 bình khí N₂O, 734kg và 14.912 quả bóng bay; 33 bình, 2,2kg thuốc, 313 gói thuốc và 12.000 viên thuốc shisha.

Bên cạnh đó, từ năm 2017 đến nay, Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công Thương Hà Nội) cũng đã kiểm tra, phạt hành chính hơn 230 vụ với số tiền phạt gần 2,5 tỷ đồng, tịch thu, tiêu hủy hàng trăm bình đựng khí N₂O và hàng chục nghìn quả bóng bay.

Song song với công tác quản lý, xử lý vi phạm liên quan đến “bóng cười”, shisha, thành phố cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tác hại của các chất trên để người dân, đặc biệt là giới trẻ tránh xa. Đại tá Nguyễn Văn Viện, Phó Giám đốc Công an thành phố cho biết, Công an thành phố đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND các quận, huyện, thị xã tích cực tuyên truyền đến học sinh và phụ huynh học sinh tác hại của việc sử dụng “bóng cười” và các chất gây nghiện “núp bóng” đến hàng chục nghìn học sinh, sinh viên tham gia... 

Tuy nhiên, tình trạng kinh doanh, sử dụng "bóng cười", shisha còn diễn biến phức tạp. Do vậy, Hà Nội là địa phương đầu tiên đề xuất cấm sử dụng khí N₂O trong mục đích vui chơi giải trí. Tháng 10-2018, UBND thành phố Hà Nội đã có Công văn số 5051/UBND-KGVX gửi Bộ Y tế về việc khuyến cáo tác hại khí N₂O và tăng cường quản lý sản xuất, kinh doanh, lưu hành khí N₂O.

Trong đó, trước những tác hại do việc một số người tự ý sử dụng khí N₂O (“bóng cười”) như một chất kích thích có thể dẫn đến tử vong, UBND thành phố đề nghị Bộ Y tế nghiên cứu, xem xét cấm sử dụng khí N₂O với mục đích vui chơi giải trí.

Đến tháng 5-2019, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến đã có Văn bản số 2954/BYT-KCB nhất trí với đề nghị của UBND thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, đây chưa phải là một văn bản pháp lý có tính chất ràng buộc trách nhiệm của những người đang kinh doanh mặt hàng nói trên.

Theo Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn, UBND thành phố sẽ tiếp tục đề xuất với liên bộ: Công an - Công Thương - Y tế kiến nghị Quốc hội, Chính phủ bổ sung quy định xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm liên quan đến quản lý và sử dụng khí N2O, shisha… và quy định cụ thể trách nhiệm của các đơn vị liên quan.

Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tiếp tục nghiên cứu, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định hoạt động nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng đúng mục đích đối với khí N2O và shisha, trong đó đưa shisha vào danh mục sản phẩm thuốc lá nhập khẩu, kinh doanh có điều kiện để tạo cơ sở pháp lý trong công tác kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật.