Tập trung chống gian lận xuất xứ hàng hóa

- Thời gian qua, ngành Hải quan đã phát hiện nhiều vụ vi phạm về xuất xứ hàng hóa với tính chất phức tạp. Ông có thể “điểm mặt” các phương thức, thủ đoạn gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa?

- Một trong những phương thức gian lận phổ biến là hàng hóa nhập khẩu từ nước thứ ba về Việt Nam, không trải qua công đoạn sản xuất, gia công mà chỉ thay đổi nhãn mác, xuất xứ thành hàng hóa có xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu sang các nước…; hoặc chỉ trải qua ở mức đơn giản, không đáp ứng tiêu chí xuất xứ (C/O) theo quy định; khi xuất khẩu thì khai xuất xứ Việt Nam (trên nhãn hàng hóa, hoặc hợp thức hóa hồ sơ để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ của Việt Nam).

Ngoài ra, cơ quan Hải quan còn phát hiện tình trạng thành lập nhiều công ty, mỗi công ty nhập khẩu một số cụm linh kiện, phụ tùng, hoặc bộ phận tháo rời để lắp ráp, bán cho công ty khác thực hiện công đoạn đơn giản (không đáp ứng tiêu chí xuất xứ), nhưng vẫn ghi “sản xuất tại Việt Nam”, hoặc “xuất xứ Việt Nam”, để tiêu thụ tại thị trường trong nước, hoặc xuất khẩu.

Bên cạnh đó, nhiều vụ hàng hóa có xuất xứ từ nước ngoài chuyển tải qua Việt Nam để hợp thức hóa hồ sơ, hoặc xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ, sau đó xuất khẩu sang nước thứ ba. Trường hợp sử dụng C/O giả, hoặc C/O không hợp lệ, khai sai xuất xứ hàng hóa để được áp dụng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo các hiệp định thương mại tự do khi làm thủ tục hải quan.

Về vi phạm liên quan đến ghi nhãn hàng hóa, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng hóa được sản xuất tại nước ngoài khi nhập khẩu về Việt Nam đã ghi sẵn dòng chữ “Made in Vietnam”, “sản xuất tại Việt Nam”, “xuất xứ Việt Nam”…, hoặc trên sản phẩm, bao bì sản phẩm, phiếu bảo hành thể hiện bằng tiếng Việt các thông tin về nhãn hiệu, địa chỉ trụ sở doanh nghiệp, trang web, trung tâm bảo hành tại Việt Nam để tiêu thụ nội địa, hoặc xuất khẩu…

- Theo ông, tình hình gian lận xuất xứ hàng hóa ngày càng phức tạp sẽ có những tác động như thế nào tới vấn đề thuế quan và thương mại của Việt Nam?

- Hiện nay, các nước trong khu vực và thế giới đã có những chính sách thay đổi trong hoạt động thương mại như tăng thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước. Đặc biệt, tranh chấp thương mại Mỹ - Trung có tác động rất lớn đến nền kinh tế của Việt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia hầu hết các hiệp định, hiệp ước thương mại liên quan đến ưu đãi thuế quan.

Do đó, hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao có khả năng sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo hợp thức hóa xuất xứ Việt Nam, sau đó xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản… để lẩn tránh mức thuế suất cao do các nước này đang áp dụng.

- Ông có thể cho biết những giải pháp của ngành Hải quan đối với công tác đấu tranh phát hiện, ngăn chặn các hành vi gian lận về xuất xứ hàng hóa?

- Với vai trò quản lý, giám sát, kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan đã chủ động phát hiện, ngăn chặn các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp. Qua đó, bảo vệ các nhà sản xuất Việt Nam, thu hút dịch chuyển luồng đầu tư vào Việt Nam sản xuất sản phẩm xuất khẩu, đáp ứng tiêu chí xuất xứ Việt Nam, nâng cao tính tuân thủ pháp luật cho các doanh nghiệp về các biện pháp phòng vệ thương mại.

Tổng cục Hải quan đã chủ động thực hiện đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ” theo Quyết định số 224/QĐ-TTg ngày 4-7-2019 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, Tổng cục sẽ quy định cụ thể hơn trách nhiệm, sự phối hợp của các đơn vị trong thu thập, phân tích thông tin, xác định mặt hàng, doanh nghiệp có rủi ro cao, nghi vấn gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, nhất là phối hợp chặt chẽ với cơ quan Hải quan các nước và Tổ chức Hải quan thế giới để kịp thời thu thập thông tin, phối hợp xác minh C/O có dấu hiệu gian lận...

- Trân trọng cảm ơn ông.