"Hoá vàng" cúng tiễn tổ tiên

Cứ chiều mùng 3 Tết, gia đình bà Phạm Thị Nguyên (Xuân Đỉnh, Từ Liêm, Hà Nội) lại quây quần làm cơm cúng tiễn ông vải. Sau khi đốt vàng mã, bà Nguyên cẩn thận đổ một chén rượu cúng vào đống tro để đồ không bị thất lạc ở "thế giới bên kia".

Bà Nguyên quan niệm đơn giản, lễ tết là ngày vui của con cháu thì ông bà dưới âm cũng phải được hưởng. "Hoá vàng" là lễ mà con cháu gửi đồ dùng, tiền vàng đã chuẩn bị trên bàn thờ gia tiên trong dịp Tết cho người cõi âm. "Năm nay, không chỉ có con cháu trong nhà, tôi còn mời thông gia, hàng xóm, bạn bè thân thiết tới ăn hoá vàng. Bởi đây là dịp đoàn tụ gia đình, gặp mặt nhau những ngày đầu xuân", bà Nguyên nói.

Gia đình nhà sử học Dương Trung Quốc cũng chọn mùng 3 làm lễ hoá vàng. Theo ông, tục "hoá vàng" dựa trên tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vật hoá vàng thường gắn với đời sống thường nhật, để thấy con người ở thế giới bên kia sống gần với dương gian.

Lễ hoá vàng, người ta thường đốt các loại vàng mã như giấy vàng, giấy bạc, vàng thoi tiền... cùng quần áo, giày dép, nhà cửa, xe..., thậm chí có người còn gửi người hầu, tỳ thiếp. Sau khi đốt, người ta thưởng đổ một chén rượu cúng vào đống tro vàng mã để đồ cúng được chuyển đến đúng người nhận. Một số nhà còn hơ các cây mía trên ngọn lửa hóa vàng để người dưới âm có gậy chống.

Cũng có một số gia đình Hà Nội không chọn cúng hoá vàng vào ngày mùng 3 vì cho rằng ngày xấu hoặc chạm phải ngày tuổi chủ nhà. Và họ thường cúng muộn sau một, hai ngày. 

Theo quan niệm của người dân, lễ hoá vàng tiễn đưa những người thân đã khuất trở về "thế giới" của họ sau khi đã "về ăn" Tết với gia đình, còn đánh dấu sự khởi đầu của một năm làm việc, buôn bán suôn sẻ.

Trên các con đường của thành phố, đặc biệt khu vực quận 5, những người chủ gia đình mang vàng hương ra trước cửa nhà để đốt. Đây là những thứ đã được họ "sắm" từ cuối năm trước và đưa từ bàn thờ cúng tổ tiên xuống. Theo chị Sinh, một người dân trên đường An Dương Vương nói: "Tùy theo tuổi của người chủ gia đình mà chọn ngày hóa vàng. Ví như năm nay, những người có tuổi ngọ, mão, tý thì không nên làm vào ngày mồng 3 vì đây là những tuổi xung với năm. Theo quan niệm dân gian, lễ hóa vàng diễn ra càng sớm thì những người ở "cõi" khác sớm trở lại cuộc sống của họ", chị Sinh nói.

Việc đốt tiền, vàng mã đã thờ cúng được coi là chuẩn bị hành trang cho những người ở cõi âm. Và để tiễn đưa những người đã khuất, các gia đình cũng thường tập trung họ hàng, con cháu dùng cơm. Các loại trái cây trên bàn thờ cũng được đem ra phát cho mọi người.

Nhiều gia đình ở còn chọn ngày mồng 3 Tết để mở quán bán hàng. Theo họ, việc kinh doanh chỉ là để lấy cái may và sự vui vẻ đầu năm chứ chưa đặt nặng việc tính toán lỗ lãi. Giá cả năm trước như thế nào thì vẫn áp dụng y như thế. Chị chủ quán chuyên bán món ăn Huế trên đường Bà Triệu cho biết: "Sáng nay, sau khi "hóa vàng", tôi kết hợp mở hàng luôn để lấy may đầu năm. Thực tế thì may mắn lắm vì vừa bán hàng đã đông khách".

Đ.L (VNE)