Hà Nội đi đầu trong việc hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

- Được biết, lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng cho 1ha canh tác nông nghiệp của Hà Nội là 1,6-2kg/ha, trong khi trung bình cả nước khoảng 10kg/ha. Hà Nội có cách làm như thế nào để có được kết quả tích cực này, thưa ông?

- Theo tôi, có được kết quả trên trước hết nhờ công tác chỉ đạo, điều hành, tuyên truyền, chuyển giao khoa học kỹ thuật... của ngành Nông nghiệp. Chỉ tính riêng trong 3 năm trở lại đây, ngành Nông nghiệp Hà Nội đã ban hành hàng trăm văn bản gửi UBND các quận, huyện, thị xã về tăng cường công tác quản lý thuốc bảo vệ thực vật; tăng cường quản lý các loại thuốc cấm, thuốc bị đưa ra khỏi danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam.

Về phía Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội - đơn vị trực tiếp thực hiện chức năng nhiệm vụ này cũng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, nhân viên trồng trọt, bảo vệ thực vật cấp xã tham mưu cho UBND cấp huyện, cấp xã tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuốc bảo vệ thực vật đến các chủ cửa hàng; phối hợp với UBND cấp xã tổ chức ký cam kết đối với 100% số cửa hàng buôn bán giống cây trồng, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Đơn vị cũng cập nhật các văn bản pháp luật in ấn thành bộ tài liệu cấp phát cho lãnh đạo địa phương và nhân viên bảo vệ thực vật cấp xã để nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Cũng trong 3 năm qua, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã tổ chức 63 lớp phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật mới về quản lý thuốc bảo vệ thực vật cho 5.940 lượt chủ cửa hàng và người kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời phối hợp với đài truyền thanh cấp xã tổ chức tuyên truyền 48.265 lượt phổ biến các quy định về buôn bán, sử dụng vật tư nông nghiệp, thuốc bảo vệ thực vật.

Ngoài ra, công tác tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật được đặc biệt chú trọng, theo đó đã triển khai đồng bộ các hoạt động: Đào tạo giảng viên, lớp học đồng ruộng, phát tờ hướng dẫn, đĩa CD, VCD, truyền thanh… Trong đó, cốt lõi là tổ chức lớp học đồng ruộng về quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), hệ thống thâm canh lúa cải tiến (SRI) trên lúa, rau, hoa, quả cho nông dân với hàng chục nghìn lớp cho hàng trăm nghìn nông dân tại tất cả các quận, huyện, thị xã có sản xuất nông nghiệp.

- Ngoài sự nỗ lực của ngành Nông nghiệp nói chung và đơn vị nói riêng, còn vấn đề gì tác động tới việc quản lý, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật của Hà Nội theo hướng tích cực, thưa ông?

- Theo tôi, các quy định, chính sách cũng có những tác động không nhỏ trong việc giúp Hà Nội thực hiện hiệu quả việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên cây trồng. Cụ thể, Quyết định 2582/2015/QĐ-UBND của UBND thành phố Hà Nội về phân công, phân cấp quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp, an toàn thực phẩm nông, lâm, thủy sản thuộc phạm vi quản lý của thành phố Hà Nội, phân công quản lý cụ thể cho cả 3 cấp (thành phố, huyện, xã). Nghị quyết số 04/2012/NQ-HĐND, số 25/2013/NQ-HĐND, số 03/2015/NQ-HĐND (hiện nay là Nghị quyết 10/2018/NQ-HĐND ngày 5-12-2018) của HĐND thành phố Hà Nội, trong đó có chính sách về nhân lực, kinh phí cho tuyên truyền, đào tạo nông dân, tập huấn cho các cá nhân, tổ chức kinh doanh vật tư nông nghiệp…

Mặt khác, công tác thanh tra, kiểm tra việc buôn bán, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chuyên ngành của thành phố; qua đó, thường xuyên tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra chuyên ngành theo kế hoạch, kiểm tra đột xuất các cơ sở có dấu hiệu vi phạm, phát hiện và xử lý kịp thời những trường hợp vi phạm... giúp lành mạnh hóa thị trường buôn bán thuốc bảo vệ thực vật.

- Ông có thể cho biết, với cách chỉ đạo điều hành quyết liệt, bài bản, khoa học như vậy trong quản lý, hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, sản xuất nông nghiệp của Hà Nội đã có những chuyển biến ra sao?

- Đến nay, diện tích ứng dụng từng phần và toàn phần SRI đạt khá (60%); diện tích rau được chứng nhận đủ điều kiện sản xuất đạt hơn 5.000ha, rau hữu cơ hơn 50ha... giúp giảm giống, giảm đạm, giảm sâu bệnh, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giảm nước tưới, tăng năng suất, giảm chi phí, hiệu quả kinh tế cao. Hiện, Hà Nội đã có hơn 1.000ha lúa nếp cái hoa vàng có hiệu quả rất cao (đạt 100 triệu đồng/ha/vụ), hơn 1.200ha rau an toàn (đạt 1 tỷ đồng/ha/năm)... Rau của Hà Nội cơ bản an toàn (chỉ có 1-2% mẫu kiểm nghiệm vượt dư lượng tối đa cho phép thuốc bảo vệ thực vật); diện tích nhiễm và mức độ hại do sâu bệnh rất thấp. Có thể thấy, cùng với cả nước, Hà Nội liên tục được mùa và Hà Nội cũng là một trong những địa phương có năng suất cây trồng chính cao nhất vùng.

- Bên cạnh những kết quả tích cực, song thực tế còn một bộ phận người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng cách hoặc thuốc ngoài danh mục và đã bị cơ quan chức năng xử lý theo quy định. Ông có thể chia sẻ thêm về điều này?

- Mặc dù nhận thức về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn trong nông dân đã chuyển biến tích cực, song còn một bộ phận nông dân chưa có ý thức tuân thủ quy định pháp luật về vấn đề này. Mới đây, trên địa bàn xã Tráng Việt (huyện Mê Linh) đã có 2 hộ dân do thiếu hiểu biết, đã sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục

cho phép, gây ảnh hưởng đến uy tín vùng rau an toàn của địa phương. Ngay sau khi phát hiện vụ việc, Chi cục đã tiến hành kiểm tra, xác minh, phối hợp với chính quyền địa phương xử phạt vi phạm hành chính 2 hộ dân này về hành vi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không có trong danh mục cho phép.

- Bên cạnh thuận lợi và kết quả khả quan trong quản lý, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, Hà Nội còn khó khăn nào trong lĩnh vực này, thưa ông?

- Vụ việc tại xã Tráng Việt nêu trên cho thấy, một bộ phận người dân còn tâm lý chủ quan, chưa nâng cao ý thức cộng đồng; đồng thời, việc quản lý sản xuất cũng gặp khó khăn do nông dân sản xuất quy mô nhỏ, phân tán… Hà Nội hiện có 116 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật và 1.158 cửa hàng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. Số lượng cửa hàng kinh doanh nhiều, lại giáp ranh nhiều tỉnh, đây là yếu tố bất lợi dẫn đến khó kiểm soát tình trạng lén lút tuồn thuốc bảo vệ thực vật không rõ nguồn gốc vào địa bàn Hà Nội.

Mặt khác, hiện nay, số lượng hoạt chất và tên thương phẩm thuốc bảo vệ thực vật quá nhiều (hơn 1.700 hoạt chất và hơn 4.000 tên thương phẩm), khiến nông dân khó nhớ tên thuốc. Một vấn đề nữa là vai trò quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp và an toàn thực phẩm của chính quyền cấp xã còn hạn chế, hầu hết chưa xử lý vi phạm người sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoặc rất ít xã xử lý vi phạm kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật mà chủ yếu là nhắc nhở…

Một điều đáng lo ngại nữa là đang có hiện tượng buôn bán thuốc bảo vệ thực vật cấm, thuốc ngoài danh mục bằng hình thức bán hàng trực tuyến qua internet. Với hình thức này, thuốc bảo vệ thực vật được vận chuyển đến địa điểm do hai bên thống nhất nên lực lượng thanh tra chuyên ngành rất khó phát hiện…

- Để quản lý hiệu quả chất lượng vật tư nông nghiệp nói chung và thuốc bảo vệ thực vật nói riêng; đồng thời, nhân rộng mô hình giảm thiểu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn, theo ông cần những giải pháp cụ thể nào?

- Theo tôi, trước hết, cần tiếp tục tổ chức lớp học đồng ruộng về quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên cây trồng nhằm nâng cao nhận thức của người sản xuất. Tiếp đó, cần nâng cao vai trò trách nhiệm quản lý nhà nước về chất lượng vật tư nông nghiệp cấp xã. Cơ quan chuyên môn của Sở NN&PTNT cần tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chất lượng thuốc bảo vệ thực vật kết hợp xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNT cần có quy định chặt chẽ về đăng ký thuốc bảo vệ thực vật, loại bỏ những thuốc có độ độc cao, thời gian cách ly dài và có nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Bộ NN&PTNT cũng cần sớm ban hành hướng dẫn đơn giản thủ tục tiến hành cuộc thanh tra chuyên ngành; tăng mức xử phạt đối với hành vi buôn bán, sử dụng thuốc hết hạn sử dụng, thuốc cấm, thuốc không có tên trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam… nhằm tăng tính răn đe, hạn chế tình trạng tái phạm.

Về phía UBND thành phố Hà Nội, đề nghị tiếp tục chỉ đạo UBND cấp huyện, cấp xã tăng cường hơn nữa trách nhiệm quản lý nhà nước về chất lượng vật tư nông nghiệp và an toàn thực phẩm; tăng cường trách nhiệm của các cơ quan có liên quan (công an, quản lý thị trường…), phối hợp với lực lượng thanh tra chuyên ngành trong công tác quản lý vật tư nông nghiệp.

- Trân trọng cảm ơn ông!