Lần đầu tiên phát hiện 7 trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính tại Việt Nam

Điều đáng nói, các trường hợp đều có nồng độ thiếc trong máu cao. Thậm chí, có trường hợp, nồng độ thiếc trong máu gấp 40-50 lần ngưỡng cho phép. Đây là những trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam.

Tử vong do nhiễm độc gấp hơn 50 lần ngưỡng cho phép

Trước khi vào làm việc tại bộ phận nghiền nhựa tái chế tại một công ty sản xuất mành rèm ở tỉnh Hải Dương, tất cả bệnh nhân nói trên đều khỏe mạnh, sức khỏe hoàn toàn bình thường.

Chỉ sau một thời gian ngắn làm việc tại đây, các công nhân có chung biểu hiện: Rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, lú lẫn, rối loạn tâm thần, kích động, hành vi bất thường. Kết quả chụp cộng hưởng từ sọ não, các bệnh nhân có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.

Điển hình như trường hợp anh N.Đ.H (35 tuổi), nhập viện ngày 9-7 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê. Đáng tiếc, bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng và tử vong sau khi gia đình xin về nhà.

Tuy nhiên, trước khi xin về, gia đình được biết một số công nhân khác cùng làm với anh H cũng có biểu hiện bất thường và thông tin cho bác sĩ. Các bác sĩ đã hướng dẫn gia đình thông báo cho những người cùng làm cần đi khám kiểm tra càng sớm càng tốt.

Tương tự, bệnh nhân N.K.C (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ. Kết quả xét nghiệm, bệnh nhân có rối loạn máu nặng.

Trước tình trạng trên, các bác sĩ của Trung tâm Chống độc đã tìm tất cả nguồn thông tin y học trong nước và thế giới về chống độc. Kết quả, trên y văn thế giới ghi nhận một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự.

Với sự giúp đỡ của Viện Hóa học thuộc Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, bệnh nhân N.K.C được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Kết quả, bệnh nhân  có nồng độ thiếc trong máu hơn 200 microgam/lít, tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép. Bệnh nhân được lọc máu, giải độc thiếc và chỉ sau một tuần điều trị tích cực, tình trạng của bệnh nhân đã cải thiện, trí nhớ dần hồi phục... Còn bệnh nhân N.Đ.H đã tử vong, khi xét nghiệm lại mẫu máu còn lưu cho thấy, nồng độ thiếc trong máu cao gấp hơn 50 lần.

Đáng chú ý, trong số các bệnh nhân trên, có bệnh nhân đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng, nhưng khi xét nghiệm, bệnh nhân có biểu hiện hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ và nồng độ thiếc trong máu tăng rõ rệt.

Chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, các bệnh nhân nêu trên bị nhiễm độc cấp tính thiếc với các đặc điểm điển hình do hợp chất thiếc hữu cơ gây ra. Thiếc gồm có thiếc dạng nguyên thể kim loại, các hợp chất thiếc vô cơ và các hợp chất thiếc hữu cơ. Thiếc kim loại và thiếc vô cơ về cơ bản không độc.

Các hợp chất thiếc hữu cơ có độc tính rất cao, rất dễ hấp thu qua đường hô hấp, qua da và qua đường tiêu hóa. Độc nhất là các hợp chất thiếc triethyl và thiếc trimethyl. Đây là các hợp chất có công dụng là làm chất ổn định nhựa (plastic stabilizer), ổn định nhiệt (heat stabilizer), được cho vào nhựa giúp nhựa bền vững với nhiệt.

Cũng theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, nhiễm độc thiếc hữu cơ gây nhiều tổn thương nặng ở các cơ quan, bao gồm não (gây các rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu... Trên thế giới và trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc. Do đó, việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị, vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh.

Nhiễm độc thiếc là vấn đề sức khỏe nghề nghiệp môi trường mới ở nước ta và thực sự ảnh hưởng tới người lao động. Ở Việt Nam, có lẽ đây là các ca đầu tiên được phát hiện. Trên thế giới cũng mới chỉ ghi nhận một số ca. Bệnh viện Bạch Mai đã có công văn báo cáo Bộ Y tế, sở y tế địa phương, các cơ quan liên quan để phối hợp tìm ra nguyên nhân, giải quyết thực trạng này.

Các bác sĩ Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) khuyến cáo, những công nhân làm việc trong các môi trường, vị trí có nguy cơ nhiễm độc thiếc cần khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh.

Theo báo cáo của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hải Dương và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Hải Dương, đã có 15 bệnh nhân tới Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hải Dương khám, trong đó có 8 bệnh nhân ù tai, nghe kém; 6 bệnh nhân có hạ kali máu. Các bệnh nhân này được khuyến cáo nhập viện để đánh giá tiếp và điều trị nhưng chưa có ai trở lại nhập viện. Do đó, nguy cơ nhiễm độc và di chứng là rất đáng ngại.