Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác xây dựng, hoàn thiện, thi hành pháp luật

Cùng dự có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh; các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng; lãnh đạo các bộ, ban, ngành trung ương và các địa phương.

Tại điểm cầu Hà Nội, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Chu Ngọc Anh; Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Hồng Sơn và lãnh đạo các sở, ngành dự.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật. Đồng chí yêu cầu các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung cho ý kiến về thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng thành chính sách pháp luật; giải pháp nâng cao chất lượng, bảo đảm tiến độ chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, cũng như các văn bản quy định chi tiết thi hành… Trên cơ sở đó, bảo đảm pháp luật vừa là công cụ để Nhà nước quản lý xã hội, vừa là công cụ để nhân dân làm chủ, kiểm tra, giám sát quyền lực nhà nước, đóng góp trực tiếp vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm trật tự an toàn xã hội của đất nước.

Tham luận do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu trình bày về công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật giai đoạn 2016-2020 cho thấy, thời gian qua, công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Các cơ quan chức năng đã tập trung thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật, nhiều văn bản được sửa đổi, bổ sung một cách toàn diện để phù hợp với tình hình mới, nhất là để triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013.

Chất lượng hệ thống pháp luật có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ. Các văn bản đều được đánh giá về tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ trước khi ban hành. Tính công khai, minh bạch của hệ thống pháp luật từng bước được nâng lên. Công tác xây dựng pháp luật đã được đổi mới.

Theo thống kê, Chính phủ đã ban hành 745 nghị định, tăng 24 nghị định so với giai đoạn 2011-2015 (721 văn bản), Thủ tướng Chính phủ ban hành 232 quyết định, giảm 129 quyết định so với giai đoạn 2011-2015.

Các bộ, cơ quan ngang bộ ban hành 2.422 thông tư, 110 thông tư liên tịch, giảm 201 văn bản so với giai đoạn 2011-2015. Ở địa phương có 92.799 văn bản được ban hành, giảm 131.083 văn bản so với giai đoạn 2011-2015.

Bộ Tư pháp đánh giá, số lượng văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giảm so với giai đoạn 2011-2015, điều đó thể hiện việc chuyển dần theo hướng tinh giản hơn trong hoàn thiện và nâng cao chất lượng các luật, pháp lệnh, nghị định đáp ứng nhu cầu của đời sống kinh tế - xã hội.

Riêng đối với văn bản quy phạm pháp luật của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ tăng so với giai đoạn trước, thể hiện trách nhiệm, vai trò của các tư lệnh ngành được đề cao theo sự phân cấp trong quản lý chỉ đạo, điều hành đối với ngành, lĩnh vực. Văn bản của chính quyền địa phương giảm, đặc biệt cấp huyện, cấp xã giảm rõ rệt, các cấp này tập trung vào việc triển khai tổ chức thi hành pháp luật.

Về công tác thi hành pháp luật đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền quan tâm thực hiện và đạt được nhiều kết quả. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật có nhiều đổi mới, tiến bộ hơn, bước đầu áp dụng khoa học - công nghệ vào công tác truyền thông để đưa pháp luật đi vào cuộc sống nhanh hơn, hiệu quả hơn, tiết kiệm hơn.

Bên cạnh những thành tích đạt được, đại diện Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ... cũng phản ánh những hạn chế còn tồn tại liên quan đến công tác xây dựng, hoàn thiện, thực thi pháp luật hiện nay.

Đó là, hệ thống pháp luật còn có sự mâu thuẫn, tính minh bạch hạn chế, một số quy định chưa được áp dụng thống nhất. Việc phối hợp công tác giữa một số cơ quan, đơn vị trong thực thi pháp luật có lúc, có nơi chưa chặt chẽ; còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm. Chất lượng một số văn bản chưa được như mong muốn, vẫn còn văn bản có nội dung trái pháp luật, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Bộ Tư pháp đề nghị ban hành chỉ thị của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật; giám sát theo chuyên đề đối với các lĩnh vực quản lý nhà nước có nhiều vướng mắc trong thể chế, cũng như trong phối hợp tổ chức thực hiện.

Chính phủ tiếp tục đề cao vai trò, tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng, ban hành văn bản và thi hành pháp luật, lấy kết quả thực hiện công tác này là một trong những căn cứ để Quốc hội xem xét, đánh giá mức tín nhiệm khi Quốc hội tổ chức lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

Văn phòng Chính phủ kiến nghị sau hội nghị này, Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị với những đánh giá đầy đủ và đưa ra những giải pháp toàn diện để tăng cường hiệu quả công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như hiệu quả công tác thi hành pháp luật trong thời gian tới.

Hội nghị cũng đã nghe tham luận của các cơ quan của Quốc hội, các ban, bộ, ngành trung ương, cơ quan, đơn vị về dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh và thẩm tra, chỉnh lý các dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Vấn đề thực hiện phản biện xã hội trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường hiệu quả công tác thi hành pháp luật; phối hợp trong xây dựng pháp luật và kiến nghị các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới cũng được các bộ ngành, địa phương cho ý kiến.

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, việc xây dựng hoàn thiện thể chế pháp luật là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, xử lý kịp thời, hiệu quả, có tính bền vững cao đối với các vấn đề thực tiễn phát triển của đất nước.

Trên tinh thần đó, sau hội nghị này, từ các đề xuất, kiến nghị của các bộ, ngành, địa phương, Chính phủ sẽ ban hành chỉ thị với những đánh giá đầy đủ và đưa ra những giải pháp toàn diện để tăng cường hiệu quả công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như hiệu quả công tác thi hành pháp luật trong thời gian tới.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ; chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải trực tiếp chỉ đạo, tập trung các nguồn lực, bảo đảm tiến độ, hiệu quả chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, cũng như các văn bản quy định chi tiết thi hành; xử lý dứt điểm tình trạng nợ đọng văn bản pháp luật.

Các ủy ban của Quốc hội, đại biểu Quốc hội phối hợp với Chính phủ ngay từ giai đoạn đầu trong công tác xây dựng pháp luật; tăng cường hoạt động giám sát đối với việc xây dựng và thi hành pháp luật, kịp thời phát hiện những nội dung trái pháp luật, những vi phạm trong thi hành pháp luật để kiến nghị các biện pháp xử lý phù hợp.

Quá trình triển khai, Bộ Tư pháp đóng vai trò "nhạc trưởng" trong xây dựng, gác cổng pháp luật; tiếp tục rà soát hoàn thiện công tác tổ chức thi hành pháp luật và kiến nghị xử lý nghiêm các vi phạm; hằng tháng báo cáo Thủ tướng Chính phủ công khai các đơn vị nợ đọng các văn bản hướng dẫn thi hành luật. Bộ Nội vụ phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu bổ sung các điều kiện để kiện toàn lực lượng làm công tác pháp chế, chống tham nhũng trong làm chính sách.

Các cơ quan nhà nước đã cầu thị hơn trong xây dựng chính sách

Tại hội nghị, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc thông tin, trong 5 năm trở lại đây, mỗi năm VCCI nhận được hàng trăm dự thảo lấy ý kiến từ các bộ, ngành.

Trên cơ sở tập hợp ý kiến của doanh nghiệp, hiệp hội, nghiên cứu của chuyên gia, trung bình mỗi năm VCCI gửi đi hơn 100 văn bản góp ý với hàng trăm đề xuất kiến nghị. Một điều dễ nhận thấy là các cơ quan nhà nước đã chuyên nghiệp và cầu thị hơn trong hoạt động soạn chính sách, nhiều đề xuất được tiếp thu.

Tuy nhiên, phản ánh của doanh nghiệp về pháp luật đầu tư kinh doanh còn cho thấy, việc hiểu và áp dụng các quy định pháp luật còn một số điểm chưa nhất quán giữa các địa phương vẫn diễn ra.

Bên cạnh đó, mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản quy phạm pháp luật còn tồn tại khiến cho doanh nghiệp không biết nên áp dụng quy định nào. Thực trạng này cho thấy, chất lượng áp dụng pháp luật của các cơ quan thực thi ở địa phương cần được quan tâm hơn nữa.