Việt Nam ủng hộ chính thức nâng cấp quan hệ ASEAN - EU lên đối tác chiến lược

Hội nghị có sự tham dự của các Bộ trưởng ngoại giao ASEAN, Tổng Thư ký ASEAN, Bộ trưởng ngoại giao các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU), cùng với Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu, đại diện cấp cao EU về chính sách đối ngoại và an ninh. 

Hai bên đã đưa ra quyết định quan trọng chính thức nâng cấp quan hệ ASEAN - EU lên đối tác chiến lược, sau quyết định về nguyên tắc được đưa ra tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - EU lần thứ 22 vào tháng 1-2019. 

ASEAN và EU tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của mối quan hệ “đối tác trong liên kết” giữa hai tổ chức khu vực được đánh giá là thành công nhất, cam kết mạnh mẽ tăng cường phối hợp, thúc đẩy hợp tác đa phương khu vực và quốc tế, trên cơ sở chia sẻ các giá trị, lợi ích chung về một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. 

ASEAN đánh giá cao EU là đối tác quan trọng hàng đầu của ASEAN. EU hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của ASEAN với tổng thương mại hai chiều năm 2019 đạt 280 tỷ USD và là nguồn đầu tư nước ngoài lớn thứ ba của ASEAN với tổng FDI năm 2019 đạt 16,2 tỷ USD. EU tiếp tục khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, nhấn mạnh coi ASEAN là đối tác quan trọng của EU ở khu vực, chia sẻ nhiều lợi ích, tiềm năng và thế mạnh hợp tác. 

Trong thời gian tới, hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong kiểm soát, đẩy lùi đại dịch Covid-19, khắc phục các tác động của dịch bệnh và đẩy mạnh phục hồi. ASEAN hoan nghênh EU triển khai chương trình trị giá 800 triệu Euro hỗ trợ ASEAN phòng ngừa dịch bệnh, đề nghị EU tích cực ủng hộ Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp của ASEAN và hỗ trợ ASEAN triển khai Khung phục hồi tổng thể ASEAN.

Tại hội nghị, EU công bố sáng kiến mới triển khai Chương trình hỗ trợ y tế sẵn sàng ứng phó đại dịch tại Đông Nam Á trong khuôn khổ gói trợ giúp trị giá 350 triệu euro của EU dành cho ASEAN nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực y tế điều phối, ứng phó dịch bệnh tại khu vực.

Các bộ trưởng đã thông qua Tuyên bố chung ASEAN - EU về kết nối, trên cơ sở thúc đẩy gắn kết Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN 2025 và Chiến lược kết nối Á - Âu của EU; nhất trí tiếp tục nghiên cứu xây dựng Khu vực mậu dịch tự do (FTA) ASEAN - EU, sớm hoàn tất Hiệp định Vận tải hàng không toàn diện (CATA)...

Trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN và EU đều nhất trí cần bảo đảm một môi trường hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực, tạo thuận lợi cho các nước tập trung nỗ lực ứng phó đại dịch Covid-19, đồng thời chia sẻ tầm nhìn và khẳng định cam kết đề cao luật pháp quốc tế, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, xây dựng trật tự khu vực và quốc tế dựa trên luật lệ, tăng cường hợp tác giải quyết các thách thức toàn cầu, hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. 

Các nước khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông, tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới, là nơi chiếm tới 40% lượng hàng hóa của EU đi qua; ủng hộ thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, tự kiềm chế, không tiến hành các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình hay gia tăng tranh chấp, không quân sự hóa, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982; ủng hộ các nỗ lực sớm nối lại đàm phán nhằm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, nhấn mạnh khung khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên biển và đại dương.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định, Việt Nam ủng hộ chính thức nâng cấp quan hệ ASEAN - EU lên đối tác chiến lược. Phó Thủ tướng hoan nghênh EU ủng hộ vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN trong định hình cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ, với các cơ chế do ASEAN chủ trì là nền tảng, đóng góp duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thượng tôn pháp luật ở khu vực. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đề nghị, EU với kinh nghiệm liên kết khu vực được ghi nhận, tích cực hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ ASEAN trong thu hẹp khoảng cách phát triển, gắn kết các tiểu vùng với tiến trình phát triển chung của ASEAN, hướng tới phát triển đồng đều và bền vững. 

Chia sẻ ý kiến đánh giá của các nước về tình hình Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định quan điểm của Việt Nam phù hợp với lập trường nguyên tắc của ASEAN được khẳng định tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36, tháng 6-2020; Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53, tháng 9-2020 cũng như tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 37, tháng 11-2020, đề nghị các quốc gia cùng đề cao tinh thần hợp tác và trách nhiệm xây dựng Biển Đông thành vùng biển của hòa bình, ổn định và hợp tác. 

Kết thúc hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore và đại diện cấp cao EU về chính sách đối ngoại và an ninh đã ra thông cáo báo chí của Đồng Chủ tịch về kết quả của hội nghị.