Sửa đổi luật để tạo cú hích cho thị trường kinh doanh bảo hiểm phát triển

Phân chia bảo hiểm thành 3 loại hình cơ bản

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, trước sự phát triển của thị trường và nhiều quy định pháp luật liên quan thay đổi, Luật Kinh doanh bảo hiểm bộc lộ một số bất cập nhất định, không còn thống nhất, đồng bộ với quy định mới được sửa đổi, bổ sung tại Bộ luật Dân sự, một số nội dung chưa có căn cứ áp dụng trong thực tiễn như thẩm quyền, quy trình xử lý doanh nghiệp bảo hiểm gặp khó khăn về tài chính; việc áp dụng hoặc tích hợp công nghệ trong kinh doanh bảo hiểm; các yêu cầu về kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập; sự liên kết giữa các cơ quan quản lý trong triển khai các chương trình bảo hiểm của Chính phủ...

“Một số quy định tại Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành chưa theo kịp với quốc tế như: Quy định về phòng, chống trục lợi bảo hiểm, rửa tiền, tài trợ khủng bố chưa đầy đủ; điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài còn hạn chế; mô hình quản lý tài chính lạc hậu; chưa có yêu cầu về quản trị rủi ro”, Bộ trưởng Bộ Tài chính nói.

Dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) gồm 8 Chương, 156 Điều (sửa đổi 81 Điều, bổ sung 58 Điều, bãi bỏ 33 Điều và giữ nguyên 17 Điều so với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành). Các nội dung được sửa đổi, bổ sung và quy định mới bao gồm: Đối tượng áp dụng mở rộng so với luật cũ là tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô; sửa đổi, bổ sung giải thích từ ngữ để phù hợp với thực tiễn và pháp luật có liên quan; nguyên tắc cung cấp và sử dụng dịch vụ bảo hiểm sửa đổi để phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, tập quán quốc tế và các cam kết quốc tế Việt Nam tham gia; phân chia các loại hình bảo hiểm thành 3 loại cơ bản theo thông lệ quốc tế là bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe và bảo hiểm bắt buộc, giới hạn lại để phản ánh đúng bản chất của loại hình bảo hiểm này.

Dự kiến, sau khi được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ ba (tháng 5-2022), luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-7-2023.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, thời gian có hiệu lực như quy định của dự thảo luật là quá chậm, các luật khác thường chỉ sau khoảng 6 tháng kể từ thời điểm Quốc hội thông qua, trừ các dự án luật có tính phức tạp.

“Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát để luật hóa tối đa các quy định của văn bản dưới luật đã được kiểm nghiệm và áp dụng ổn định trong thực tiễn, nhưng cũng không quy định quá chi tiết, cụ thể những nội dung có thể có biến động, ảnh hưởng đến tính ổn định của luật”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nói.

Rà soát kỹ các văn bản có liên quan

Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với việc cần sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm, đồng thời cho rằng nội dung của dự thảo luật cần được rà soát, đánh giá kỹ để tránh chồng chéo trong hệ thống pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu 3 vấn đề cần lưu ý, trong đó việc bổ sung nội dung “Trong trường hợp có quy định khác nhau giữa quy định của luật này với luật khác cùng nội dung thì thực hiện theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm” là quá rộng, chồng chéo với Luật Ban hành văn bản quy phạm luật; do đó các quy định, áp dụng ưu tiên phải được xây dựng rất cụ thể. Đồng thời, việc áp dụng hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin thị trường bảo hiểm cần thiết nhưng phải bảo đảm quyền bí mật riêng tư, thông tin cá nhân được Hiến pháp bảo vệ.

Về vấn đề quản lý rủi ro trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xử lý phá sản trong trường hợp rủi ro. “Việc xử lý phá sản của các doanh nghiệp bảo hiểm phù hợp với Luật Phá sản”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội nói.

Ngoài ra, Trưởng ban Công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng tài liệu hợp đồng bảo hiểm hiện nay đang rất nhiều, do đó nên có quy định nội dung tài liệu bắt buộc, là những tài liệu phải có, quan trọng, có tính chất giao kết, khẳng định rõ các vấn đề liên quan đến các bên tham gia hợp đồng bảo hiểm.

Đánh giá thị trường bảo hiểm nước ta phát triển nhanh nhưng thấp so với tiềm năng và mặt bằng thế giới, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, sau khi ban hành luật sửa đổi này có tạo ra cú hích để thị trường phát triển không là điều rất quan trọng chứ không phải chỉ sửa một vài chỗ vướng mắc. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo cần chú trọng ý kiến của cơ quan liên quan, tổng kết thực tiễn và áp dụng các khuyến nghị quốc tế; đồng thời cần rà soát lại phạm vi điều chỉnh của dự án luật.

Đồng chí Vương Đình Huệ cũng cho rằng 6 chính sách phát triển hoạt động kinh doanh bảo hiểm còn mang tính khẩu hiệu, ban hành luật xong thì vẫn nằm trên luật, chưa đi vào thực tiễn. Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát kỹ hợp đồng dân sự. “Hợp đồng bảo hiểm nặng về bảo vệ lợi ích, rủi ro cho doanh nghiệp, còn người mua, người thụ hưởng bảo hiểm chưa được chú trọng đúng mức”, Chủ tịch Quốc hội nêu.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo cần lưu ý các điều khoản của luật cần bảo đảm rõ ràng, cụ thể; trường hợp vừa áp dụng luật này vừa áp dụng luật khác cần quy định cụ thể để dễ dẫn chiếu với các luật khác. Đồng thời cần tiếp tục rà soát, xử lý mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập của luật này với các luật khác theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.