Sự gán ghép phi lịch sử
Văn hóa - Ngày đăng : 11:31, 13/12/2004
Đền thờ Đức Thánh Hậu.
Người xưa không mua bằng di tích
Đền thờ - mộ Đức Thánh Hậu là DTLSVHQG (QĐ số 310 QĐ/BT ngày 3.2.1996, do Bộ VHTT cấp), vậy mà người dân xã Nghi Trung - Nghi Lộc không hề biết. Mộ tộc họ Nguyễn Hoàng (gọi là mộ Đức Thánh Hậu) quàn tại khu vườn thuộc xóm 12 (bên trục đường Quán Hành - Cửa Lò), còn đền thờ Đức Thánh Hậu ở xóm 13 trên khu đất chừng 400m2. Đền có khá nhiều đồ tế khí, hầu hết là mới. Ông Bính - cháu đời thứ 18, chi thứ 3 - được cử lo việc hương khói, bảo vệ. Chúng tôi xin xem gia phả, sắc phong, các tư liệu về nguồn gốc công lao của Đức Thánh Hậu thì chỉ được ông Bính giới thiệu chung chung: "Cụ tổ là con thứ ba của Sát Hải Đại vương Hoàng Tá Thốn (cha họ Hoàng, con họ Nguyễn?) có công rất lớn, được dân lập đền thờ hiệu là Hậu Thần công còn gọi là Đức Thánh Hậu.
Ông Viên - người được họ Nguyễn Hoàng bầu làm Trưởng ban DT - lục tủ lấy ra bản chép tay phần phụ trương gia phả và bài diễn ca. Theo phụ trương, họ Nguyễn Hoàng cùng dân làng lập đền thờ cụ Nguyễn Hoàng Quế (tức Đức Thánh Hậu) vào năm Khải Định thứ 2 (1917- TG). Cũng năm này được vua phong sắc. Đại ý: Sắc cho dân thôn Lộc Đường, xã Kỳ Phúc, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Thờ tự bản xứ Thành Hoàng Phượng Sơn, người sáng suốt nghĩa khí chính trực - có nhiều linh ứng, phù hộ dân lành, được phong tước chi thần. Nay vì công lao phong thêm tước tôn thần.
Vậy Đức Thánh Hậu là con Sát Hải Đại vương Hoàng Tá Thốn hay con của ai?
Vô tình hay cố ý ?
Theo hồ sơ DT (lưu tại Trung tâm VH Nghi Lộc và Ban Quản lý di tích Nghệ An, do Bảo tàng Nghệ An lập năm 1995): * Sát Hải Đại vương Hoàng Tá Thốn quê làng Vạn Phần, huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu (nay là xã Diễn Vạn - Diễn Châu) là người giỏi võ nghệ, có biệt tài về bơi lội, năm 1228 lập nhiều công trạng trong chống Nguyên Mông, được Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn dùng làm nội thư gia, về sau được phong làm Sát Hải Đại tướng quân trấn giữ các cửa biển từ Hải Phòng đến Nghệ An.
* Hoàng Công Lộ con trai thứ của Hoàng Tá Thốn, ông Lộ gia nhập nghĩa quân Lam Sơn, theo Lê Lợi, Nguyễn Xí... đánh thắng nhiều trận lớn ở Bồ Đằng, Trà Lân... giải phóng Nghệ An... * Hoàng Công Cẩn con trai của ông Lộ, ông Cẩn giữ một chức quan nhỏ triều Vua Lê Cảnh Hưng... * Hoàng Công Cát (hay Nguyễn Đình Cát) con trai của ông Cẩn, sống dưới thời Lê-Mạc, không được học nhiều
về văn, võ; ông cùng cha vận động nhân dân khai hoang mở mang đất đai vùng Thượng Xá Nghi Lộc.
* Nguyễn Đình Quế (hay Đức Thánh Hậu) là con ông Nguyễn Đình Hào. Ông Quế sinh ra ở Nghi Lộc, nối nghiệp cha sản xuất khai hoang... giúp dân nghèo có ruộng cày, có cái ăn... nhân dân trong vùng tôn ông là Đức Thánh Hậu và lập đền thờ.
Theo hồ sơ di tích, không hiểu vì sao đến đời Hoàng Công Cát lại thành Nguyễn Đình Cát ? Chúng tôi đem sự kiện nhân vật ghi trong hồ sơ này đối chiếu sách Niên biểu Việt Nam (Vụ Bảo tồn Bảo tàng biên soạn, NXB KHXH Hà Nội năm 1970) thì thấy thời gian thể hiện trong hồ sơ đàn hồi như caosu, các tiền nhân cũng bị "sinh con rồi mới sinh cha, sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông"! Vì Sát Hải Đại vương Hoàng Tá Thốn sống ở đầu thời Trần (năm 1228) thì con trai thứ hai của cụ là Hoàng Công Lộ không thể có mặt trong khởi nghĩa Lam Sơn (từ năm 1418-1427 - TG), chẳng nhẽ hai bố con sống cách nhau tới... 200 năm! Tác giả hồ sơ để ông Lộ tham gia khởi nghĩa Lam Sơn, cho ông có công "nếm mật nằm gai... trúc chẻ tro bay" đánh đuổi nhà Minh xâm lược (?).
Khi đất nước thanh bình, ông Lộ muốn trở về sống với con trai là Hoàng Công Cẩn cũng không xong vì tác giả hồ sơ đã đẩy Hoàng Công Cẩn về sống dưới thời Vua Lê Cảnh Hưng (tức Lê Hiển Tông 1740-1786) nên bố con phải xa cách nhau tới trên 300 năm! Không những thế, tác giả hồ sơ còn cho con trai của ông Cẩn là Hoàng Công Cát sống giữa thời Lê - Mạc (khoảng từ năm 1527-1595)! Ôi, khi ông Cát có mặt trên đời lại phải chờ gần 200 năm sau phụ thân là Hoàng Công Cẩn mới cất tiếng khóc chào... con?
Cán bộ chuyên ngành không biết di tích đã được xếp hạng !
(Chúng tôi trích ý kiến của giới chuyên môn).
* Ông Trần Minh Siêu - nguyên Thư ký HĐKH Bảo tàng Nghệ An: Về nguyên tắc, lý lịch hồ sơ di tích không có dấu coi như sai nguyên tắc. Hồ sơ này được biên soạn khi tôi còn là thư ký HĐKH cấp ngành nhưng không được thông qua, thế nên tôi không biết Đức Thánh Hậu là ông nào... Những người có công được nhân dân tôn là Đức Thánh chỉ đếm đầu ngón tay. Đức Thánh Hậu là ai có lẽ chỉ tác giả biên soạn hồ sơ là người rõ nhất!
* ÔngTrương Đắc Thành - Thư ký HĐKH Bảo tàng Nghệ An: Tôi tự hỏi, làm gì có một hồ sơ DT xếp hạng QG mà sai sót, phi khoa học đến vậy. Đây lại là hồ sơ do đích thân GĐ Bảo tàng Nghệ An, Phó Chủ tịch HĐKH bảo tàng ngành VHTT Nghệ An biên soạn. Một vị thánh mà không có lễ hội, ít người biết đến, điều đó thực khó hiểu, thế mà được công nhận là DT LSVH QG, được Nhà nước cấp kinh phí tu bổ. Đây là công trình khoa học hay "đối ngoại", xếp hạng di tích cho người chết hay người sống?
* Ông Nguyễn Đình Kiếm - Trưởng phòng Sưu tầm - Bảo tàng Nghệ An: Tác giả biên soạn hồ sơ đã cố tình "hư cấu nhân vật lịch sử" nhưng không nắm được thời gian của các sự kiện thành ra xuyên tạc lịch sử. Năm 1995 tôi là quyền Trưởng phòng DT của Bảo tàng Nghệ An nhưng không phải là thành viên HĐKH, nên không biết hồ sơ có trình qua HĐKH các cấp hay không. Nếu lãnh đạo Bảo tàng Nghệ An và Sở VHTT cũng không biết bộ hồ sơ mọc lên từ đâu thì dám rằng nó từ trời rơi xuống mới ra nông nỗi này.
Theo LĐ