Sẵn sàng cho một cuộc sống tuổi già độc lập, năng động

Già hóa dân số, thách thức lớn của Việt Nam

Theo các chuyên gia, già hóa dân số là vấn đề hiện đang được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm, và Việt Nam đang trong quá trình già hóa nhanh. Theo dự báo, thời gian chuyển từ “bắt đầu già” (ageing) sang “già” (aged) là chỉ khoảng 26 năm (bắt đầu từ 2011 đến năm 2036).

Với tốc độ trên, dự tính vào năm 2050, Việt Nam sẽ có 29,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên, hoặc 21,7 triệu người từ 65 tuổi trở lên. Trong khi đó, nhận thức của người dân về việc chuẩn bị cho tuổi già từ khi trẻ còn hạn chế, đồng thời, việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội cho người cao tuổi ở nước ta cũng còn nhiều thách thức.

Tại hội thảo, Viện Khoa học lao động và xã hội đã chủ trì các phiên thảo luận về những phát hiện chính từ nghiên cứu, đồng thời, xin ý kiến của các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia trong và ngoài nước, đại diện các cơ quan, tổ chức có liên quan để hoàn thiện các báo cáo.

Cụ thể, nghiên cứu “Mức độ sẵn sàng cho cuộc sống độc lập khi về già” cung cấp số liệu mang tính đại diện quốc gia cho nhóm dân số trong độ tuổi 30-44 ở Việt Nam về việc họ chuẩn bị cho tuổi già độc lập như thế nào. Nghiên cứu được thực hiện trên 2.019 đối tượng từ 30 đến đủ 44 tuổi tại 6 tỉnh, thành phố thuộc các vùng kinh tế đại diện phạm vi quốc gia trong tháng 9 và 10-2021.

PGS.TS Giang Thanh Long - đại diện nhóm nghiên cứu - đã chia sẻ những phân tích toàn diện và chi tiết, đưa ra các khuyến nghị quan trọng để nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân; tăng cường khả năng tiếp cận của người dân đến các dịch vụ y tế phù hợp; phát triển các dịch vụ và hoạt động chăm sóc người cao tuổi trong thời gian tới.

Nghiên cứu “An sinh xã hội cho người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số ở Việt Nam” được thực hiện để góp phần đưa ra các giải pháp khả thi nhằm phát triển hệ thống an sinh xã hội linh hoạt, thích ứng với dân số đang già hóa nhanh. Tại hội thảo, Thạc sĩ Nguyễn Hải Ninh, đại diện nhóm nghiên cứu, trình bày thực trạng về an sinh xã hội cho người cao tuổi, cũng như các khó khăn, nguyên nhân cần tháo gỡ và đưa ra các giải pháp chủ chốt nhằm tăng cường chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi; cải cách và phát triển hệ thống chăm sóc xã hội, chăm sóc dài hạn; bảo đảm an ninh thu nhập cho người cao tuổi; và bảo đảm môi trường, điều kiện sống thân thiện với người cao tuổi trong bối cảnh mới ở Việt Nam.

TS Bùi Tôn Hiến, Viện trưởng Viện Khoa học lao động và xã hội lại cho rằng: Vấn đề già hóa đang đặt ra thách thức lớn cho Việt Nam. Tốc độ già hóa dân số diễn ra nhanh chóng trong khi nguồn lực kinh tế của đất nước còn hạn chế và hệ thống an sinh xã hội vẫn còn non trẻ. Đến nay, mới có 33,2% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội; khoảng 45,5% người cao tuổi được hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng hoặc trợ cấp xã hội hằng tháng; các cơ chế, chính sách trợ giúp xã hội và hệ thống dịch vụ chăm sóc xã hội cho người cao tuổi chưa phát triển là những thách thức lớn cho xã hội. Điều này có thể dẫn đến gánh nặng “chưa giàu đã già” nếu như chúng ta không có các biện pháp thích ứng kịp thời và hiệu quả đối với vấn đề già hóa dân số.

TS Bùi Tôn Hiến, vấn đề này đòi hỏi phải có một hệ thống giải pháp chính sách kịp thời, toàn diện hướng đến tất cả các nhóm dân số để chuẩn bị cho xã hội già trong tương lai không xa, chứ không chỉ tập trung vào giải quyết các vấn đề của nhóm người cao tuổi.

Vì một cộng đồng người Việt khỏe mạnh và thịnh vượng

Tham luận tại hội thảo, Tổng Giám đốc Prudential Việt Nam Phương Tiến Minh chia sẻ: “Già hóa dân số” nếu được chuẩn bị tốt thì không phải là thách thức mà sẽ trở thành cơ hội cho xã hội. Bằng việc đồng hành cùng cơ quan chuyên ngành các nghiên cứu sâu rộng ở phạm vi quốc gia, Prudential Việt Nam mong muốn đồng hành và chung tay cùng các cơ quan quản lý nhà nước giải quyết các vấn đề về già hóa dân số nói chung để già hóa không là gánh nặng.

“Prudential mong muốn đặt nền móng xây dựng một cộng đồng có hiểu biết và bắt đầu có những hành động cụ thể để chuẩn bị cho một cuộc sống tuổi già độc lập, năng động. Đây là một trong những dự án dài hạn của Prudential để thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp, khẳng định cho cam kết hành động vì một cộng đồng người Việt khỏe mạnh và thịnh vượng”, Tổng Giám đốc Prudential Việt Nam cho biết.

Theo kết quả nghiên cứu về mức độ sẵn sàng cho cuộc sống độc lập khi về già, những người tham gia khảo sát cho biết: Mong đợi phổ biến nhất là: “Có đủ sức khỏe để tự phục vụ được bản thân" (99,06%), tiếp theo là “có đủ sức khỏe để chăm sóc gia đình và người thân" (98,23%) và “có đủ sức khỏe để tiếp tục làm việc" (94,9%).

Gần 5% người cao tuổi tham gia khảo sát nói rằng, “không biết hoặc sẽ không có nguồn thu nhập nào khi về già", cho thấy sự bấp bênh về nguồn thu nhập khi về già nếu không có sự chuẩn bị tốt từ khi còn trẻ. Hơn một nửa (52,31%) số người tham gia khảo sát cho rằng, bảo hiểm nhân thọ là một phần tiết kiệm, đầu tư nhằm bảo đảm cho cuộc sống khi về già…

Việc chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc sống độc lập khi về già của người dân Việt Nam, bảo đảm an sinh xã hội cho người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số nhanh sẽ là bước chuẩn bị cần thiết để giải quyết các vấn đề về già hóa dân số.