''Dự'' hội xuân trên sách
Sách - Ngày đăng : 06:01, 20/02/2022
Viết về lễ hội, Nguyễn Vinh Phúc cho rằng lễ hội Hà Nội là lễ hội của nền văn minh nông nghiệp, của những tín ngưỡng nông nghiệp. Song, lễ hội Hà Nội cổ truyền còn “tích hợp nhiều lớp tín ngưỡng”, từ những tín ngưỡng tôn giáo nguyên thủy - ẩn tàng sâu xa - đến những tín ngưỡng tôn thờ danh nhân, tín ngưỡng tôn giáo ngoại lai du nhập không mấy cổ sơ, lại được phong kiến hóa, lịch sử hóa nên nhiều khi đi quá xa ý nghĩa khởi nguyên. Ở lễ hội Hà Nội “không có sự phân định rạch ròi giữa hai phần lễ thức và hội hè. Tín ngưỡng và thế tục đan xen vào nhau”. Như ở hội làng La Khê, làng Thụy Lôi, làng Đông Đồ...
Từ những năm 90 của thế kỷ trước, ở Hà Nội đã diễn ra nhiều lễ hội mới mang tính dân tộc mà cảnh tượng hào hùng, tráng lệ là kết quả của sự tổng hợp tài năng của nghệ sĩ và quần chúng, hấp dẫn số đông người tham dự, như Lễ hội kỷ niệm 990 năm Thăng Long - Hà Nội, Lễ hội kỷ niệm 60 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam, Đêm hội giao thừa bên bờ hồ Hoàn Kiếm...
Lễ hội chỉ là một mảng đề tài trong nhiều đề tài về Hà Nội mà nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc đã nghiên cứu và viết thành sách từ hơn mười năm trước. Bộ sách “Hà Nội - cõi đất, con người" và “Hà Nội - phong tục, văn chương” là một “dòng suối tư liệu, kiến thức” phong phú mà tác giả dày công khảo cứu và chuyển tải đến độc giả. Mỗi cuốn sách được chia làm hai phần, đúng như tên gọi của nó.
Nếu phần “Cõi đất” là các bài viết chứa đựng nhiều thông tin gây hứng thú như “Hà Nội 36 phố phường?”, “Các cửa ô ở Hà Nội”, “Con sông thấp, con đê cao”, “Lễ hội mới”, “Lộ trình dời đô của Lý Thái Tổ”... thì phần “Con người” mang đến chân dung của các danh nhân như Trần Quang Khải, Phạm Đình Hổ, Nguyễn Văn Siêu, Chu Mạnh Trinh, Nguyễn Tư Giản... Nếu phần “Phong tục” giới thiệu, phân tích, lý giải đầy sinh động về hệ thống phong tục cổ truyền của đất kinh kỳ qua thời gian, từ đó làm nên cốt cách thanh lịch của người Tràng An thì phần “Văn chương” đi tìm những “hạt bụi vàng”, làm nổi bật những giá trị hay và mới của mảng văn học Thăng Long - Hà Nội.
Sau nhiều năm vắng bóng trên thị trường, bộ sách “Hà Nội - cõi đất, con người" và “Hà Nội - phong tục, văn chương” mới đây đã được NXB Trẻ tái bản.