Nghiên cứu chính sách thuế bất động sản: Lắng nghe tiếng nói hai chiều

Đánh giá tác động với đối tượng chịu thuế

Bộ Tài chính vừa gửi văn bản lấy ý kiến về 9 luật thuế, gồm: Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế tài nguyên, Luật Thuế bảo vệ môi trường, Luật Thuế sử dụng đất nông nghiệp, Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Thuế xuất - nhập khẩu.

Theo đó, cơ quan này dự kiến sẽ đánh giá mặt được, chưa được của từng luật trong quá trình thực thi cũng như tác động với đối tượng chịu thuế, người nộp thuế và từng bước nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách thuế liên quan đến bất động sản, hướng tới bảo đảm tính thống nhất của hệ thống chính sách thuế liên quan đến tài sản và đặt trong tổng thể cải cách hệ thống chính sách thuế giai đoạn 2021-2030.

Cùng với đó là đánh giá cụ thể trên từng nhóm vấn đề như: Đối tượng chịu thuế; đối tượng nộp thuế; cơ sở tính thuế; phương pháp xác định số thuế phải nộp; khai thuế, tính thuế và tổng hợp các đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung.

Đón nhận thông tin này, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính nhận định, nguyên nhân tình trạng đầu cơ, thổi giá, làm lũng đoạn thị trường những năm gần đây chủ yếu do hoạt động mua đi bán lại là chính, không phải từ nhu cầu của người dân. Ngoài ra, còn tồn tại những vấn đề liên quan đến chính sách làm khan hiếm nguồn hàng cũng đẩy giá bán tăng cao dẫn đến những làn sóng “nhộn nhạo” trên thị trường. “Tuy nhiên, thuế là một công cụ để có thể điều tiết thị trường rất hiệu quả mà nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng từ lâu nhưng Việt Nam chưa áp dụng”, ông Nguyễn Văn Đính nói.

Cân nhắc nhiều mặt

Nhìn ra một số nước trên thế giới, thuế tài sản đã có từ rất lâu, không chỉ bao gồm nhà, đất, còn có các tài sản có giá trị cao như siêu xe, máy bay, du thuyền nhưng Việt Nam chưa có. Vấn đề là sẽ thu thuế với tài sản nào, mức thu ra sao, trên căn cứ nào, ai định giá tài sản để tính thuế, lộ trình áp dụng thế nào cho phù hợp thực tiễn Việt Nam được nhiều người dân quan tâm.

Ông Đoàn Chí Kiên (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy) nhất trí về mặt chủ trương phải hoàn thiện chính sách thuế liên quan đến bất động sản từ việc bổ sung sắc thuế bất động sản với lý do năm vừa qua căn hộ chung cư tăng bình quân khoảng 5-7%, giá đất nền tăng 20-30% so với thời điểm cuối năm 2020. Cá biệt, có thời điểm đất nền tại một số địa điểm ở một số địa phương vùng ven đô như Quốc Oai tăng 20%, Ba Vì tăng 45% hay một số điểm thuộc tỉnh Hòa Bình tăng 46%...

Việc tăng tỷ suất thuế, định giá đúng giá trị thửa đất là việc cần thiết song theo nhiều chuyên gia, với một chính sách lớn, có tác động sâu rộng tới nhiều người thì cần thông tin đầy đủ, kịp thời. Khi xây dựng dự thảo phải đánh giá kỹ tác động, lắng nghe ý kiến các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân bảo đảm tính thực tiễn, khả thi.

Dẫn tình trạng đa số giao dịch mua, bán nhà, người bán thường khai giá thấp hơn giá thực tế để lách luật, giảm tiền đóng thuế thu nhập cá nhân trên tổng giá mua bán, luật sư Phạm Hồng Hải (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng, trước mắt cần nghiên cứu bổ sung sắc thuế bất động sản trong tương lai với các điều khoản kiểm soát được các giao dịch đúng với giá thực của thị trường, ngăn chặn nhà đất “hai giá”. Nếu tính chặt chẽ bằng cách tính lợi nhuận thay vì doanh thu như cách thức truyền thống, thì nhà đất “hai giá” sẽ hết đường trốn thuế. Chẳng hạn, yêu cầu bắt buộc phải giao dịch mua bán qua ngân hàng. Làm như vậy cơ quan thuế mới nắm bắt được diễn biến thị trường, tình hình giao dịch, tính thuế đúng, đủ.

Song song đó, cơ quan chức năng cũng phải nghiên cứu giải pháp để không xảy ra hiện tượng người có nhiều nhà sẽ nhờ con, cháu đứng tên. Hay hiểu về nhà thứ hai như thế nào? Nhà biệt thự hàng trăm tỷ đồng cũng là nhà, một mái nhà ngói cấp bốn cũng là nhà. Vậy phải tính toán thế nào để có thể bảo đảm được sự công bằng khi tính thuế mới tạo được sự đồng thuận cao. Sau này, khi đã có kinh nghiệm, các điều kiện quản lý tốt hơn mới nâng thành Luật Thuế tài sản, mở rộng phạm vi sang các tài sản khác.