Khơi nguồn sáng của thịnh vượng

Tại Lễ tôn vinh trí thức khoa học và công nghệ tiêu biểu năm 2022 ngày 21-5 mới đây, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cũng nhấn mạnh điều này: “Nhiệt huyết thiếu đi tri thức là lửa thiếu đi ánh sáng. Giấc mơ Việt Nam thịnh vượng chỉ có thể được soi đường bằng ánh sáng của tri thức”.

Tri thức tác động trực tiếp đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Với khoa học và công nghệ, tri thức không chỉ có ý nghĩa tác động, ảnh hưởng, mà còn là nền tàng cốt lõi để khoa học, công nghệ tạo sự bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đảng ta luôn nhất quán xác định phát triển khoa học công nghệ là quốc sách. Đại hội lần thứ XIII của Đảng một lần nữa nhấn mạnh yêu cầu phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một đột phá chiến lược của đất nước. Trong đó, đội ngũ trí thức khoa học, công nghệ chính là hạt nhân của tiến trình này.

Với ý nghĩa ấy, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách để thu hút nhân lực chất lượng cao như: Nghị định số 40/2014/NĐ-CP ngày 12-5-2014 quy định việc sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ; Nghị định số 87/2014/NĐ-CP ngày 22-9-2014 quy định thu hút cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài tham gia hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam. Và gần đây nhất là việc ban hành Nghị định số 27/NĐ-CP ngày 1-3-2020 sửa đổi, bổ sung một số điều của 2 nghị định trên... Song, dù có nhiều ưu đãi vượt trội về mọi mặt, việc thu hút nhân tài cho lĩnh vực này vẫn chưa như kỳ vọng. Đất nước vẫn đối mặt với tình trạng chảy máu chất xám và “khát” nguồn nhân lực chất lượng cao...

Có lẽ, chúng ta chưa tạo dựng được môi trường làm việc kích thích được người giỏi cống hiến; những ưu đãi còn chưa đồng bộ, thiếu hấp dẫn nên không níu chân được nhân tài. Trong khi ở đâu đó vẫn còn thái độ hiềm khích, hồ nghi và ứng xử tiêu cực với những giá trị cá nhân mang tính khác biệt. Khá phổ biến là tâm lý thích nghi với những giá trị mang tính ổn định, xuôi chiều để bảo đảm “an toàn”. Điều này đã cản trở sức sáng tạo của nhân tài, “bóp chết” khả năng tư duy cá nhân và nhiệt huyết cống hiến của họ.

Thế giới đang đứng trước những vận hội mới, thời cơ mới từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Quốc gia nào đủ khả năng nắm giữ, vận hành, phát triển nguồn tri thức, quốc gia đó sẽ thịnh vượng!

Trong dòng chảy chung của cuộc cách mạng công nghệ số toàn cầu, Đảng ta đã xác định quan điểm phát triển đất nước “phải bằng và dựa vào khoa học và công nghệ”, “phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”. Vì thế, con người phải là trung tâm, chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất và là mục tiêu của sự phát triển.

Đáp ứng đòi hỏi ấy, chúng ta phải xây dựng một hệ sinh thái đồng bộ qua việc hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thi hành chính sách pháp luật về thu hút, trọng dụng nhân tài. Từ đó kiến tạo môi trường làm việc thuận lợi, cạnh tranh để đội ngũ trí thức phát huy khả năng, cống hiến hết mình. Đôi khi, ưu đãi về vật chất chỉ là một khía cạnh, mới là “điều kiện cần”. Yếu tố mang tính quyết định là môi trường làm việc, mà ở đó đội ngũ trí thức được thỏa sức sáng tạo, được tỏa sáng và được vinh danh xứng với những gì họ cống hiến. Việc này cần áp dụng ngay với đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ đang làm việc hiện nay. Đồng thời, phải có cơ chế “ươm mầm” đối với những tài năng là học sinh, sinh viên... để nuôi dưỡng lòng nhiệt huyết, giúp đội ngũ trí thức vươn lên làm chủ tri thức, sẵn sàng phục vụ đất nước.

Lực lượng trí thức Việt Nam nói chung và trí thức khoa học và công nghệ nói riêng có đóng góp lớn, quan trọng trong công cuộc đổi mới, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Họ là “một trong những lực lượng trụ cột của cách mạng và tầm nhìn Việt Nam 2045” và mỗi trí thức “hãy miệt mài hơn nữa, sáng tạo hơn nữa, tạo ra nhiều giá trị hơn nữa cho cuộc sống từ các công trình nghiên cứu, phát minh, sáng chế của mình”. Đó là sự tin tưởng và mong mỏi mà Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc gửi gắm tại Lễ tôn vinh trí thức khoa học và công nghệ tiêu biểu năm 2022. Thật vinh dự, tự hào trước những đánh giá ghi nhận đó. Song, đó cũng là trách nhiệm lớn lao mà Đảng, Nhà nước và nhân dân trao cho các nhà trí thức khoa học và công nghệ...

Tri thức sẽ đặt nền móng, là nguồn sáng soi đường để đội ngũ trí thức vượt lên chính mình, làm bật dậy sức mạnh nội sinh, góp phần hiện thực hóa giấc mơ Việt Nam thịnh vượng, trường tồn!