Hoàn thiện Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương), sự phát triển kinh tế - xã hội đã làm xuất hiện nhiều hình thức kinh doanh, tiêu dùng mới, đặc biệt là các giao dịch trên môi trường thương mại điện tử, các giao dịch xuyên biên giới, các dịch vụ chia sẻ trên nền tảng công nghệ số... Do đó, việc thi hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập, một số quy định không còn phù hợp với thực tiễn, trong đó có những quy định quan trọng liên quan đến phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh, giao dịch giữa tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng, các giao dịch có sự tham gia của nhiều bên hoặc có yếu tố nước ngoài...

Phó Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng Trịnh Anh Tuấn cho biết, trước thực tiễn trên, được sự chỉ đạo từ phía Chính phủ, Bộ Công Thương đã và đang chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tổng kết, đánh giá việc thực thi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (năm 2010), trên cơ sở đó đề xuất việc sửa đổi, bổ sung luật và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan phù hợp với yêu cầu quản lý của đất nước và hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Cũng theo ông Trịnh Anh Tuấn, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các văn bản hướng dẫn đã điều chỉnh tương đối đầy đủ và toàn diện các vấn đề liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Điển hình như: Quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đối với người tiêu dùng; trách nhiệm của tổ chức xã hội trong việc tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ…

Ngoài ra, trên cơ sở các quy định khung về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, các nội dung cũng đã được quy định trong pháp luật của các lĩnh vực chuyên ngành như: Các quy định về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử, an toàn thực phẩm, kinh doanh các mặt hàng đặc biệt như rượu, thuốc lá... hoặc trong các vấn đề nóng như phòng, chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ...

Bên cạnh đó, công tác xây dựng thể chế đã, đang được các cấp, ngành quan tâm, đẩy nhanh tiến độ thực hiện; thực thi hiệu quả việc lồng ghép các quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong nhiều văn bản, lĩnh vực chuyên ngành có liên quan, trong đó nổi bật là lĩnh vực thương mại điện tử, quản lý thị trường; nâng cao nhận thức của xã hội đối với sự quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, một số quy định pháp luật hiện hành còn chưa phù hợp, chưa điều chỉnh kịp sự thay đổi của thực tiễn sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng; một số quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn với các quy định pháp luật có liên quan, dẫn tới khó theo dõi, thực hiện không thống nhất.

Nhằm hoàn thiện quy định pháp luật và tăng cường hiệu quả thực thi pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Vương Quốc Thắng cho rằng, do Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) có phạm vi điều chỉnh rất rộng, khó, không chỉ liên quan tới 90 triệu người dân Việt Nam mà còn liên quan tới người nước ngoài, các tổ chức quốc tế hợp tác với Việt Nam… Vì vậy, Bộ Công Thương cần phát hiện, làm rõ những hạn chế, bất cập trong chính sách để hoàn thiện, tối ưu pháp luật trong lĩnh vực này.

Chia sẻ về việc sửa đổi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chuyên gia Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Australia (ACCC) Guy Launder cho biết, Luật Australia không đề cập đến thuật ngữ “giao dịch đặc thù”, nhưng thuật ngữ này có thể liên quan đến một loạt các hành vi tiềm năng theo Đạo luật Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng 2010 như: Thương mại điện tử và các dịch vụ trên nền tảng số. Luật pháp Australia quy định trách nhiệm đối với doanh nghiệp để bảo đảm rằng hợp đồng của họ tuân thủ pháp luật. Đồng thời, luật đưa ra một số hướng dẫn về những gì có thể là không công bằng.

Cũng theo ông Guy Launder, nỗ lực để hiện đại hóa Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của Việt Nam là rất ấn tượng. Khi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được sửa đổi, Việt Nam sẽ có những biện pháp bảo vệ người tiêu dùng trong môi trường kinh tế số. Đồng thời, tăng cường hơn nữa sự hiểu biết về thực tiễn tiến hành các giao dịch trên môi trường mạng cho người dân.