Chuyển đổi sản xuất theo nhu cầu thị trường

Hướng phát triển tất yếu

Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Thanh Bình (huyện Thường Tín), Nguyễn Xuân Huy cho biết, trước đây sản xuất lúa gạo không mang lại hiệu quả cao. Từ năm 2020, hợp tác xã đã triển khai dự án "Chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ đất trồng cây hằng năm sang sản xuất, sơ chế, chế biến và bảo quản rau, củ quả an toàn ứng dụng công nghệ cao" nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. Trên diện tích hơn 7.300m2, hợp tác xã đã xây dựng 3.000m2 nhà lưới, nhà màng với tổng mức đầu tư trên 1,7 tỷ đồng. Với việc trồng 10.000 gốc dưa giống Ichiba và Thiên Nữ, mô hình cho lợi nhuận cao gấp 5-6 lần so với cấy lúa.

Nói về việc chuyển đổi các mô hình sản xuất nông nghiệp theo nhu cầu thị trường, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La Nguyễn Thành Công thông tin: Là tỉnh có diện tích cây ăn quả lớn nhất miền Bắc và đứng thứ hai cả nước, Sơn La hiện có 78.850ha cây ăn quả, giá trị sản xuất đạt bình quân hơn 200 triệu đồng/ha/năm. Trên địa bàn tỉnh đã có 50 cơ sở, nhà máy chế biến, xuất khẩu 16 mặt hàng nông sản sang các thị trường: Australia, Pháp, Mỹ, Nhật Bản, Nga... chiếm 92% tổng giá trị xuất khẩu của tỉnh.

Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, Hà Nội thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp theo định hướng thị trường; chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa được gần 8.000ha, tạo điều kiện phát triển sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân. Từ việc chuyển đổi các mô hình nông nghiệp, Hà Nội đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh tập trung quy mô lớn như: Vùng sản xuất lúa hàng hóa chất lượng cao, vùng trồng cây ăn quả, vùng chăn nuôi an toàn...

Về việc tổ chức sản xuất gắn với phát triển các vùng nguyên liệu chất lượng đạt chuẩn, tập trung, quy mô lớn, phát triển các nhóm sản phẩm chủ lực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, giảm chi phí trung gian, nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh..., Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Như Cường chia sẻ, năm 2021, các địa phương trong cả nước đã thực hiện chuyển đổi 117.000ha từ đất trồng lúa sang trồng cây ăn quả, ngô, lạc, rau, đậu các loại… và nuôi trồng thủy sản, bước đầu cho hiệu quả.

Tập trung tháo gỡ khó khăn

Hiệu quả của việc chuyển đổi các mô hình nông nghiệp gắn với nhu cầu thị trường đã rõ, nhưng quá trình triển khai gặp không ít “rào cản” do cơ sở hạ tầng ở các vùng chuyển đổi chưa đáp ứng được yêu cầu nên hiệu quả thấp; chính sách khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi chưa được thực hiện mạnh mẽ… Do vậy, thành công mới dừng lại ở các mô hình chuyển đổi các loại cây rau màu, dược liệu…, việc chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản vẫn ở mức thấp; nhiều tỉnh, thành phố chưa đạt mục tiêu đề ra.

Để các mô hình chuyển đổi nông nghiệp phát huy hiệu quả, theo Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) Đinh Cao Khuê, tại các vùng chuyển đổi, các địa phương cần lựa chọn giống có năng suất và chất lượng cao, phù hợp điều kiện của tiểu vùng sinh thái và có khả năng chống chịu sâu bệnh... để đưa vào sản xuất. Đồng thời, cần tạo điều kiện để thu hút doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất, cung ứng giống, vật tư nông nghiệp và bao tiêu sản phẩm ổn định cho nông dân.

Ở góc nhìn khác, Vụ trưởng Vụ NN&PTNT (Ban Kinh tế Trung ương) Nguyễn Văn Tiến cho rằng, các cơ quan chức năng cần có văn bản hướng dẫn cụ thể về thủ tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất lúa… tránh tình trạng mỗi địa phương thực hiện một cách khác nhau hoặc không thống nhất giữa các cấp, ngành tại cùng một địa phương.

Trong giai đoạn 2021-2025, Hà Nội định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa là 17.926ha. Trong đó, chuyển đổi trồng cây hằng năm là 5.081ha; cây lâu năm là 7.539ha... Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, ngành Nông nghiệp Thủ đô đã và đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo vùng. Đơn cử, huyện Gia Lâm đã chuyển đổi từ lúa sang trồng hoa giấy phục vụ nhu cầu phát triển đô thị; lĩnh vực chăn nuôi sẽ phát triển theo hướng tập trung, vùng xã trọng điểm, xa khu dân cư...

Về vấn đề này, theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, nông dân cần chuyển đổi tổ chức sản xuất; ứng dụng công nghệ; chuyển sang sử dụng các sản phẩm phân hữu cơ, thuốc bảo vệ sinh học để tiết kiệm chi phí.

Mặt khác, các địa phương cần tăng cường tuyên truyền, vận động và phổ biến về mục đích, ý nghĩa của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng khác để thích ứng với biến đổi khí hậu. Qua đó, tạo ra nguồn hàng hóa chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng và xuất khẩu, mang lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân.