Tàu chở ngũ cốc rời cảng Odessa (Ukraine): Khai thông nút thắt lương thực

Đại diện Ukraine xác nhận, tàu Razoni mang cờ Sierra Leone chở ngô đã rời cảng Odessa vào lúc 6h15 ngày 1-8 (tức 13h30 cùng ngày theo giờ Việt Nam). Trung tâm điều phối chung (JCC) do Liên hợp quốc điều hành cho biết, đã yêu cầu tất cả các bên thông báo cho quân đội của mình để bảo đảm hành trình an toàn cho tàu. Trong khi đó, theo Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, các tàu hộ tống có thể đi theo hành lang hàng hải được vạch sẵn sau khi những thủ tục liên quan được hoàn tất. Dự kiến, tàu Razoni sẽ trải qua một cuộc kiểm tra ngoài khơi Istanbul bởi các đại diện của Nga, Ukraine, Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, trước khi tiếp tục hành trình qua eo biển Bosphorus tới cảng Tripoli (Lebanon).

Diễn biến tích cực lần này là kết quả trực tiếp từ thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc mà Nga và Ukraine đạt được tại Istanbul dưới sự đồng bảo lãnh của Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc. Cũng theo thỏa thuận, tàu ra vào cảng của Ukraine sẽ phải chịu sự kiểm tra để bảo đảm rằng, tàu đến không mang theo vũ khí và tàu đi ra chỉ mang theo ngũ cốc, phân bón hoặc các mặt hàng thực phẩm liên quan, không phải bất kỳ hàng hóa nào khác. Thỏa thuận được thực thi suôn sẻ sẽ cho phép xuất khẩu khoảng 5 triệu tấn ngũ cốc mỗi tháng từ các cảng Odessa, Chornomorsk và Pivdenny của Ukraine, giúp giải phóng kịp thời 22 triệu tấn ngũ cốc đang mắc kẹt, nhường chỗ cho đợt thu hoạch mới ước tính có sản lượng khoảng 40 triệu tấn ngũ cốc của nước này.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã "nhiệt liệt hoan nghênh" chuyến tàu đầu tiên chở ngũ cốc của Ukraine rời cảng Odessa; đồng thời bày tỏ hy vọng sẽ có thêm nhiều chuyến tàu thương mại theo thỏa thuận trên. Người đứng đầu Liên hợp quốc cũng nhấn mạnh, điều này sẽ giúp tái ổn định và mang lại sự cứu trợ cấp thiết cho an ninh lương thực toàn cầu. Ủy ban châu Âu (EC) cũng đánh giá đây là “bước đầu tiên đáng hoan nghênh hướng tới việc giảm nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu”. Về phần mình, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ca ngợi, việc tàu Razoni có thể rời bến là "rất tích cực", cho rằng động thái này sẽ là bài kiểm tra đối với "các cơ chế đã được thỏa thuận ở Istanbul".

Nỗ lực khai thông nút thắt lương thực đạt thành công bước đầu khiến nhiều quốc gia “thở phào” trong bối cảnh Ukraine và Nga đều là những nước xuất khẩu nông sản lớn. Trước đó, cảng biển bị phong tỏa đã làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động xuất khẩu của Ukraine, trong khi các lệnh trừng phạt khiến hoạt động xuất khẩu lúa mỳ và phân bón của Nga bị ảnh hưởng. Thực tế, giá lúa mỳ và ngô ở Chicago (Mỹ) và nhiều nơi khác trên thế giới đã giảm ngay khi thông tin về việc xuất khẩu ngũ cốc từ hai quốc gia Đông Âu được nối lại.

Tuy nhiên, giới quan sát đánh giá, việc duy trì dòng chảy lương thực xuyên Biển Đen này cần có sự quan tâm sâu sát, trong bối cảnh còn nhiều trở ngại tiềm ẩn, như thủy lôi ở khu vực ven biển Ukraine, chi phí vận chuyển, rủi ro đối với tàu và thuyền viên… Quan trọng hơn là làm thế nào bảo đảm có đủ lượng tàu chở hàng cần thiết trong bối cảnh số tàu thuyền trong khu vực đã giảm mạnh kể từ khi chiến sự nổ ra. Ngoài ra, việc xây dựng một cơ chế khung nhằm duy trì hoạt động xuất khẩu trong trường hợp xung đột nảy sinh trên tuyến vận tải cũng rất cấp thiết...

Dù thế nào, việc nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc bằng đường biển từ Ukraine là đáng hoan nghênh, bởi bước tiến quan trọng này sẽ góp phần đáng kể vào nỗ lực khắc phục tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu.