Tạo khung pháp lý ứng phó, khắc phục thảm họa, sự cố để bảo vệ nhân dân

Quy định tình trạng khẩn cấp về phòng thủ dân sự

Trình bày tờ trình, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thượng tướng - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Tân Cương khẳng định, việc xây dựng dự án Luật Phòng thủ dân sự tạo khung pháp lý chung nhất cho việc phòng ngừa, ứng phó, khắc phục thảm họa, sự cố nhằm bảo vệ cao nhất tài sản, sức khỏe, tính mạng của nhân dân; khắc phục khoảng trống của hệ thống pháp luật, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và nâng cao hiệu quả pháp lý của hệ thống pháp luật về phòng thủ dân sự.

Bên cạnh đó, tăng cường các biện pháp phòng ngừa và bảo đảm tính chủ động trong công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố; bảo vệ người dân, cơ quan, tổ chức, kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước gắn với củng cố quốc phòng, an ninh và từng bước hội nhập quốc tế trong tình hình mới...

Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự có 7 chương, 75 điều, gồm 6 chính sách: Đánh giá mức độ rủi ro của thảm họa, sự cố trong hoạt động phòng thủ dân sự; phân công trong quản lý nhà nước và phân cấp trong tổ chức hoạt động phòng ngừa, ứng phó, khắc phục thảm họa, sự cố; quy định các biện pháp bảo vệ người dân trước thảm họa, sự cố và hỗ trợ người dân bị thiệt hại; đổi mới tổ chức của Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia; ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn trong phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố; quy định tình trạng khẩn cấp về phòng thủ dân sự.

Đáng chú ý, dự thảo luật quy định tình trạng khẩn cấp về phòng thủ dân sự là tình huống xảy ra thảm họa, sự cố trên địa bàn một hoặc nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc trên phạm vi toàn quốc, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng đến nền kinh tế quốc dân, tài sản, tính mạng, sức khỏe của nhân dân, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của đất nước và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương (cấp độ 4 - cấp độ cao nhất về phân loại cấp độ thảm họa, sự cố quy định trong dự thảo luật).

Dự thảo luật cũng đề xuất xây dựng Quỹ Phòng thủ dân sự được hình thành trên cơ sở sáp nhập Quỹ Phòng, chống thiên tai, Quỹ Hỗ trợ phòng, chống dịch.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới đề nghị nghiên cứu kỹ, nếu quy định về phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp, cần làm rõ các “khoảng trống” pháp lý của Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp và các luật khác; chỉnh lý để tránh chồng chéo, trùng lắp; đánh giá thêm về cơ sở, nhất là thực tế việc chống dịch Covid-19 vừa qua cho phù hợp về phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp và nghiên cứu xây dựng luật về tình trạng khẩn cấp; theo đó, việc triển khai các biện pháp để xử lý thảm họa, sự cố cấp độ 4 sẽ áp dụng các quy định của luật về tình trạng khẩn cấp.

Tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật

Nhận định đây là lĩnh vực mới, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, pháp luật về phòng thủ dân sự còn chưa có sự thống nhất. Nhiều luật chuyên ngành đã quy định, điều chỉnh về lĩnh vực phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố; đồng thời, đã có Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp. 

“Một nội dung về phòng thủ dân sự mà lại được quy định ở hai văn bản pháp luật thì tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật sẽ ra sao khi ban hành luật này”, đồng chí Vương Đình Huệ đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội đề xuất, phương án không quy định tình trạng khẩn cấp trong luật này và sẽ nâng cấp Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp lên thành luật, bao trùm toàn bộ lĩnh vực về tình trạng khẩn cấp; hoặc phương án không xây dựng luật về tình trạng khẩn cấp và tất cả lĩnh vực về tình trạng khẩn cấp được quy định tại dự thảo Luật Phòng thủ dân sự.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, dự thảo luật có nội dung liên quan đến 86 văn bản quy phạm pháp luật, do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng các quy định để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tránh chồng chéo, mâu thuẫn; đặc biệt là các quy định về cấp độ thảm họa, sự cố; thẩm quyền ban bố, bãi bỏ các cấp độ thảm họa, sự cố, tình trạng khẩn cấp; các hoạt động phòng thủ dân sự khi có nguy cơ xảy ra thảm họa, sự cố… 

Về tình trạng khẩn cấp về phòng thủ dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga đề nghị, cần đưa ra hai phương án (đưa hoặc không đưa quy định tình trạng khẩn cấp về phòng thủ dân sự vào dự thảo luật), phân tích ưu, nhược điểm để đại biểu Quốc hội xem xét, cân nhắc lựa chọn.

Thảo luận về dự thảo luật, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ hơn khái niệm “phòng thủ dân sự” và khái niệm “thảm họa, sự cố”; thiết kế chặt chẽ và có tính khả thi về nội dung xây dựng hệ thống công trình phòng thủ dân sự; đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo rõ hơn về quy định sáp nhập các quỹ hiện hành để xây dựng Quỹ Phòng thủ dân sự…

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cao về sự cần thiết ban hành luật; đồng thời đề nghị, Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu ý kiến để Ủy ban Thường vụ Quốc hội chuẩn bị lại dự án luật, trong đó, bảo đảm cụ thể hóa quan điểm, đường lối của Đảng về phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố, đặc biệt là nghị quyết của Bộ Chính trị về phòng thủ dân sự sẽ được ban hành trong thời gian tới.