Tháo gỡ khó khăn cho chương trình hỗ trợ lãi suất

Còn nhiều vướng mắc

Chương trình hỗ trợ lãi suất 2% từ nguồn ngân sách nhà nước 40.000 tỷ đồng được thực hiện theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ Ngân hàng Nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp hợp tác xã, hộ kinh doanh và Thông tư 03/2022/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn ngân hàng thương mại thực hiện hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP.

Theo Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú, qua 3 tháng triển khai, các ngân hàng thương mại đã vào cuộc rất tích cực, tuy nhiên bước đầu kết quả triển khai chưa nhiều.

Theo báo cáo nhanh từ các ngân hàng thương mại, doanh số cho vay được hỗ trợ lãi suất đạt gần 4.407 tỷ đồng đối với gần 550 khách hàng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất đạt khoảng 4.300 tỷ đồng; dự kiến, số tiền hỗ trợ lãi suất cho khách hàng đến cuối tháng 8 khoảng 13,5 tỷ đồng.

Ông Đào Minh Tú cũng cho biết, nguyên nhân dẫn đến kết quả này là các ngân hàng thương mại gặp khó khăn trong xác định đối tượng được hỗ trợ lãi suất trong một số trường hợp khách hàng hoạt động sản xuất, kinh doanh đa ngành. Thực tế, hiện nay nhiều hộ gia đình sản xuất kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng thương mại nhưng không có đăng ký hộ kinh doanh nên không thuộc đối tượng được hỗ trợ.

Đại diện các ngân hàng thương mại thừa nhận, còn e ngại triển khai thực hiện do một số chương trình hỗ trợ lãi suất (gồm chương trình hỗ trợ lãi suất năm 2009 và một số chương trình hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước) vẫn chưa được quyết toán. Chương trình có nguồn tiền hỗ trợ từ ngân sách nhà nước nên các ngân hàng thương mại thận trọng, nhằm bảo đảm dòng tiền đến đúng đối tượng, đúng mục tiêu, an toàn và hiệu quả. 

Một số chi nhánh ngân hàng thương mại đã chủ động liên hệ, hướng dẫn khách hàng làm thủ tục, hồ sơ hỗ trợ, song bản thân khách hàng (nhất là các doanh nghiệp) cũng có tâm lý e ngại trong trường hợp sơ suất cũng như phải tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra về sau.

Ông Phạm Toàn Vượng, Phó Tổng Giám đốc Agribank cho hay, tính đến 22-8, dư nợ của các hợp đồng tín dụng ký kết từ 1-1-2022 của khách hàng thuộc đối tượng hỗ trợ lãi suất qua rà soát, nhận diện tại Agribank là 40.000 tỷ đồng. Đến thời điểm hiện tại, dư nợ được hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP đạt khoảng 1.700 tỷ đồng, doanh số cho vay khoảng 1.900 tỷ đồng với 361 khách hàng, số tiền lãi hỗ trợ cho khách hàng là 1,5 tỷ đồng. Dự kiến, trong tháng 9, Agribank sẽ thực hiện hỗ trợ lãi suất cho khách hàng với dư nợ lũy kế được hỗ trợ là 8.500 tỷ đồng, số tiền lãi hỗ trợ khoảng 15 tỷ đồng và đến hết năm 2022, số tiền hỗ trợ lãi suất sẽ đạt khoảng 1.000 tỷ đồng.

Lý giải nguyên nhân khiến gói hỗ trợ lãi suất còn chậm, theo Phó Tổng Giám đốc Agribank, đa số khách hàng hoạt động lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn là khách hàng cá nhân, chiếm 96% tổng số lượng khách hàng. Để tạo điều kiện, đơn giản hóa thủ tục, Agribank có cơ chế cho vay theo hạn mức quy mô nhỏ, tối đa không quá 300 triệu đồng/khách hàng, thời hạn duy trì hạn mức tối đa 3 năm kể từ ngày ký kết. Do đó, nhiều hợp đồng tín dụng đã ký kết với khách hàng trước thời điểm 1-1-2022 không đủ điều kiện để được hỗ trợ.

Mặt khác, đối tượng khách hàng hộ kinh doanh không có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và khách hàng cá nhân vay vốn dưới 300 triệu đồng có ngành nghề được hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31 tại Agribank chiếm 40-50% dư nợ khách hàng cá nhân, không được hỗ trợ theo quy định. 

Ngoài ra, doanh nghiệp gặp vướng mắc liên quan đến hồ sơ, chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay. Bên cạnh đó, một số hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng trong thực tế vừa có sự tương đồng nhưng cũng có sự khác biệt với các ngành nghề, lĩnh vực được quy định và không thể tách bạch chi tiết. Nhiều khách hàng đang trong giai đoạn hoàn thiện hồ sơ, tài liệu để hỗ trợ lãi suất.

Ông Nguyễn Trần Mạnh Trung, Phó Tổng Giám đốc Vietinbank cho biết, nhiều doanh nghiệp vay vốn ngân hàng kinh doanh đa ngành nghề, việc bóc tách lĩnh vực được hỗ trợ lãi suất cũng như chứng từ chứng minh đồng vốn vay được sử dụng cho lĩnh vực được hỗ trợ lãi suất là rất khó.

Một trong những điều kiện để được hỗ trợ lãi suất theo quy định của Nghị định 31/NĐ-CP là khách hàng phải có phương án về khả năng phục hồi. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước vẫn chưa có hướng dẫn về phương án khả năng phục hồi, mỗi ngân hàng hướng dẫn một kiểu khiến khách hàng bối rối...

Đại diện của các ngân hàng khác cũng nêu thông tin, bên cạnh nhiều doanh nghiệp bị ngân hàng từ chối duyệt đề nghị hỗ trợ lãi suất 2% vì không đủ điều kiện thì có nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện từ chối tham gia vì e ngại thủ tục rườm rà và ngại thanh tra, hậu kiểm về sau.

Nhiều giải pháp được đưa ra

Để đẩy nhanh gói hỗ trợ lãi suất, tại hội nghị, đại diện các ngân hàng cũng đã đưa ra nhiều giải pháp.

Theo ông Phạm Toàn Vượng, cần xem xét mở rộng đối tượng hỗ trợ lãi suất, cụ thể là đối với khách hàng là hộ kinh doanh không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Cùng với đó, đề nghị các cơ quan thanh tra, kiểm toán, cơ quan quản lý nhà nước thống nhất hướng dẫn các nội dung trong triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31, đặc biệt là các nội dung về hóa đơn, chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn đối với khách hàng khi giải ngân sử dụng bảng kê thu mua hàng hóa, dịch vụ.

Đối với các trường hợp khách hàng đã giải ngân và ký hợp đồng tín dụng từ 1-1-2022 đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ, khi thống nhất về đối tượng và điều kiện áp dụng đã quá kỳ hạn trả lãi, đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các bộ, ngành xem xét cho phép các tổ chức tín dụng thống kê và hạch toán bổ sung hỗ trợ lãi suất đối với các khách hàng này.

Ông Nguyễn Việt Cường, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cũng kiến nghị, Ngân hàng Nhà nước cần phối hợp với các bộ, ngành ban hành tiêu chí cụ thể về khả năng phục hồi và mở rộng phạm vi khách hàng được hỗ trợ, cho phép các hộ kinh doanh không có đăng ký kinh doanh được hỗ trợ lãi suất.

Nhiều ý kiến khác cũng đề nghị các bộ, ngành có giải pháp tháo gỡ về hóa đơn bán lẻ, dư nợ các khoản vay bằng ngoại tệ, mở rộng đối tượng về xuất khẩu lúa gạo, xây lắp... Đồng thời, có giải pháp giải tỏa tâm lý e ngại về thanh, kiểm tra cho doanh nghiệp.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định, chương trình hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ nguồn ngân sách nhà nước có quy mô lớn nhất từ trước tới nay, triển khai thông qua hệ thống ngân hàng thương mại. Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại tích cực triển khai trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật; tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh nhằm đảm bảo đúng đối tượng, đúng mục tiêu, minh bạch và hiệu quả.