Tư duy đổi mới để phát triển

Từ sự thành công của dự án cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, người đứng đầu Chính phủ đã chỉ ra một bài học sâu sắc và đáng giá, đó chính là "nguồn lực bắt nguồn từ tư duy". Nhìn lại thời gian qua có thể thấy, tư duy ấy, trước hết phải khẳng định tính đúng đắn từ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và các chỉ đạo quan trọng của lãnh đạo Đảng, Nhà nước về phát triển hạ tầng giao thông. Trong đó, tinh thần nhất quán, xuyên suốt là: Giao thông đi trước một bước để mở đường… Khi đi vào đời sống kinh tế - xã hội, cụ thể hơn là những cơ chế, chính sách hiệu quả, hợp lòng dân trong huy động đa dạng nguồn lực đầu tư. Soi chiếu vào thực tế, dự án cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đã khẳng định sự thành công của mô hình hợp tác công - tư về đầu tư phát triển hạ tầng ở một địa phương, trên tinh thần lấy vốn nhà nước dẫn dắt, làm "mồi" kích hoạt mọi nguồn vốn xã hội.

Không chỉ hóa giải được nguồn lực đầu tư từ tư duy đột phá, trong quá trình triển khai thực hiện các dự án đầu tư xây dựng, nhất là công trình giao thông cũng rất cần động lực từ sự đổi mới. Sự đổi mới ấy cũng bắt nguồn từ tư duy đột phá. Đó là làm thế nào để cùng chung tay vận dụng sáng tạo, linh hoạt, hiệu quả các văn bản quy phạm pháp luật, các cơ chế, chính sách cho đầu tư phát triển.

Thực tế tổ chức triển khai nhiều dự án về hạ tầng nói chung và giao thông nói riêng thời gian qua cho thấy, quá trình lập dự án, thẩm định, phê duyệt và tổ chức thi công, cả chủ đầu tư cũng như nhà thầu thường gặp không ít khó khăn, vướng mắc như thể chế, cơ chế chính sách chưa được hoàn thiện hoặc chưa theo kịp; khó khăn trong giải ngân vốn đầu tư công… Chưa kể, có những điểm rất mới, thậm chí chưa có tiền lệ, đòi hỏi cơ quan chức năng phải giải quyết để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Cụ thể như tại dự án cao tốc Vân Đồn - Móng Cái là đường quốc lộ nhưng do địa phương, doanh nghiệp làm (theo quy định là quốc lộ chỉ do Trung ương đầu tư)…

Nhìn rộng ra có thể thấy, đúng như người đứng đầu Chính phủ đã chỉ rõ: “Nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới”. Không có thành công nào đến là dễ dàng cả… Chỉ có tư duy đổi mới, hành động quyết liệt, đột phá, hợp lòng dân… thì việc khó cũng làm được và làm sẽ thành công.

Trên thực tế, các tuyến đường huyết mạch, nhất là hệ thống đường cao tốc, đường vành đai, cầu… đã, đang được đầu tư xây dựng một cách đồng bộ, hiệu quả, có tính kết nối cao trên cả nước. Đây chính là “trái ngọt” từ tư duy đột phá, đổi mới, hợp lòng dân từ các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; cùng sự vào cuộc tích cực, trách nhiệm, sáng tạo của các bộ, ngành, địa phương và sự ủng hộ mạnh mẽ của người dân.

Hiện nay, việc hoàn thiện mạng lưới giao thông đang tiếp tục được Đảng, Nhà nước, Chính phủ quan tâm, đẩy mạnh đầu tư hoàn thiện. Nổi bật là các dự án: Đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông; Cảng hàng không quốc tế Long Thành; đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; đường Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh…

Dự án cùng các chủ trương, chính sách đã có và đầy đủ, việc bây giờ là phụ thuộc vào cấp thẩm quyền thực thi. Yêu cầu đặt ra là các cấp, ngành, đặc biệt là chính quyền địa phương phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của đất nước. Phải phát huy cho được tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo. Nhất định không trông chờ, ỷ lại, đồng thời phải phối hợp chặt chẽ, tranh thủ sự giúp đỡ của Trung ương và các bên liên quan để thực hiện công việc trôi chảy, đáp ứng yêu cầu và đúng quy định pháp luật.

Một bài học quan trọng nữa là đẩy mạnh hợp tác công - tư để phát triển hạ tầng giao thông nói riêng và hạ tầng nói chung là rất cần thiết trong điều kiện nguồn lực Nhà nước còn hạn chế. Các nhà đầu tư phải tuân thủ pháp luật, có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, kiên trì, kiên quyết thực hiện, nhất là khi gặp khó khăn, phức tạp liên quan đến giải phóng mặt bằng, cơ chế chính sách...

Thêm nữa, việc phân cấp, phân quyền cho địa phương thực hiện dự án đầu tư xây dựng theo đúng quy định pháp luật cũng cần tiếp tục được nghiên cứu, áp dụng, trên cơ sở cấp có thẩm quyền thiết kế công cụ kiểm tra giám sát, kiểm soát quyền lực, chống tham nhũng, tiêu cực.

Nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới. Đó là bài học sâu sắc cho phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.