Phát huy tiềm năng, lợi thế và có giải pháp cho phát triển nhanh, bền vững

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Chủ tịch Hội đồng; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng, đồng chủ trì phiên họp. 

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, công tác quy hoạch có ý nghĩa rất quan trọng với sự phát triển, nhằm khai thông các tiềm năng, nguồn lực tổng thể của đất nước, phục vụ phát triển kinh tế theo hướng nhanh, bền vững. Đây là lần đầu tiên triển khai xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia theo Luật Quy hoạch trên cơ sở bám sát để cụ thể hóa đường lối Đại hội XIII của Đảng, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), các nghị quyết của Trung ương, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm, hướng tới các mục tiêu phát triển đất nước tới năm 2025, 2030 và 2045. Quy hoạch phải tuân thủ các quy định của pháp luật, bảo đảm chất lượng, tính khả thi, phù hợp tình hình đất nước, với tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược.

Thủ tướng nhấn mạnh, Quy hoạch phải chỉ ra được tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh; từ đó có giải pháp phù hợp để phát huy tối đa các nguồn lực, trong đó nội lực là cơ bản kết hợp cùng ngoại lực.

Thủ tướng cho rằng, xây dựng Quy hoạch đã quan trọng, nhưng công tác thẩm định còn quan trọng hơn. Đây là công việc khó bởi chưa có tiền lệ, quy mô rộng, nhiệm vụ lớn, phức tạp, nhạy cảm. Do đó phải thống nhất, phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể, lắng nghe ý kiến các bên, quyết định với tinh thần trách nhiệm cao nhất để bảo đảm tính khả thi, chất lượng và tiến độ công việc.

Lựa chọn địa bàn có điều kiện thuận lợi nhất để hình thành các vùng động lực quốc gia

Tham luận tại hội nghị, chuyên gia kinh tế Cao Viết Sinh cho rằng, cần xác định rõ thời điểm và tiêu chí về thu nhập cao một cách cụ thể để phấn đấu. Hoàn thành hệ thống hạ tầng khung của quốc gia, đặc biệt cần có giải pháp bố trí, sử dụng hợp lý các nguồn lực tổng hợp và đầu tư. Ngoài ra, cần xác định rõ tốc độ tăng trưởng bình quân đến thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế. Về cơ bản, nhiều chuyên gia cũng nhất trí với mục tiêu đến năm 2045 nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh đến việc phân vùng và tiểu vùng một cách hợp lý, khoa học. Cần tạo sự liên kết, hợp tác liên vùng để phát triển; phát huy được lợi thế của từng địa phương, qua đó hỗ trợ và thúc đẩy để phát triển nhưng vẫn giữ được những bản sắc riêng. Đặc biệt, cần phát triển giao thương qua biên giới và phát triển kinh tế biển. Tìm và xác định dư địa cho phát triển kinh tế biển một cách dài hơi, căn cơ để phát triển sao cho tương xứng với tiềm năng, lợi thế của một quốc gia có biển; tạo lập vị thế và hiện thực hóa khát vọng hướng ra đại dương trong tương lai...

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, lập quy hoạch là công tác tối quan trọng, như bước “mở đường” để đi đúng hướng, nhanh về đích. Quá trình soạn thảo, Bộ đã phối hợp với 16 Bộ, ngành xây dựng báo cáo định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia Bộ đã tiếp nhận, tham khảo, điều chỉnh một số nội dung, ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, cơ quan chức năng. Nhờ đó, dự thảo Quy hoạch đó đã đưa ra nhiều hợp phần, là kết quả nghiên cứu, tích hợp quan trọng, bao trùm các lĩnh vực/ngành, thông tin cũng như nêu rõ tiềm năng, lợi thế cùng những vấn đề đáng lưu ý, bất lợi để khắc phục đối với sự phát triển...

Quy hoạch lần này hướng tới mục tiêu xác định không gian phát triển, tìm giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế, gắn kết và thực hiện tốt việc liên kết vùng, xác lập các hành lang kinh tế, nhấn mạnh tầm quan trọng của các cực phát triển. Cần tận dụng cơ hội và khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh để phát triển nhanh, bền vững.

Quy hoạch lựa chọn một số địa bàn có điều kiện thuận lợi nhất (vùng lõi) để hình thành các vùng động lực quốc gia. Đó là: Tam giác Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; tứ giác thành phố Hồ Chí Minh - Bình Dương - Đồng Nai - Bà Rịa - Vũng Tàu; vùng ven biển Thừa Thiên - Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam - Quảng Ngãi và tam giác Cần Thơ - An Giang - Kiên Giang. Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại các vùng Trung du và miền núi phía Bắc, khu vực Bắc Trung Bộ, vùng Tây Nguyên. Việt Nam sẽ hình thành các trục và hành lang kinh tế, chủ yếu gồm hành lang kinh tế theo trục Bắc - Nam và hướng Đông - Tây dựa trên các tuyến giao thông đường bộ, đường sắt; kết nối với các cảng biển, cảng hàng không quốc tế, cửa khẩu quốc tế, gắn liền với các đô thị, trung tâm kinh tế...

Phải khai thác được tiềm năng, cơ hội, lợi thế của đất nước

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh sự cần thiết cũng như kết quả đạt được trong việc xây dựng Quy hoạch cũng như tiếp thu nhiều ý kiến sát với thực tế. Yêu cầu đặt ra là tuân thủ theo Luật Quy hoạch, bám sát chủ trương của Đảng, chính sách của Đảng và Nhà nước, bảo đảm dễ hiểu, dễ làm, dễ giám sát, dễ kiểm tra. Phải bám sát vào cương lĩnh, đây là Quy hoạch 10 năm và tầm nhìn đến năm 2050. Các nội dung cần phù hợp với tình hình thực tế, theo sát các Nghị quyết của trung ương về phát triển hạ tầng, thu hút đầu tư, nguồn nhân lực... trong các nghị quyết của trung ương và Bộ Chính trị để cụ thể hóa, thực hiện.

Thủ tướng nhấn mạnh, Quy hoạch này phải khai thác được tiềm năng, cơ hội, lợi thế của đất nước. Không thể đi lên không có công nghiệp hóa, hiện đại hóa, do vậy, phải khai thác cơ hội, đi lên từ nội lực, chiến lược, tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài. Song song với đó là hóa giải được những vấn đề mâu thuẫn, thách thức nội tại, yếu kém của nền kinh tế; phải hóa giải được những hạn chế tích lũy từ nhiều năm nay. Làm rõ mâu thuẫn, thách thức, hạn chế cụ thể như về thể chế, tính kết nối vùng, tỉnh, khu vực, thế giới ra sao...

Cách xác định, phân chia vùng cũng nên đổi mới, có tính kế thừa và dựa trên tình hình thực tiễn. Cần bám sát những vấn đề mới, tôn trọng thực tiễn khách quan, lấy thực tiễn là thước đo, xác định vùng phát triển động lực, hành lang kinh tế hợp lý… Từ thực tế và yêu cầu phát triển sẽ làm rõ định hướng, mục tiêu phát triển các ngành mũi nhọn, có tiềm năng và lợi thế cạnh tranh, làm rõ không gian phát triển rộng mở và đầy đủ, từ mặt đất, trời, biển, lòng đất... phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng gợi mở câu hỏi về việc huy động vốn để thực hiện quy hoạch này; cách thức huy động nguồn lực Nhà nước, nhân dân và doanh nghiệp ra sao. Bên cạnh đó, quan trọng nhất là xác định nguồn lực con người, tiến tới phát triển, thịnh vượng cũng là vì con người...

Mở ra không gian phát triển mới, cơ hội phát triển mới, động lực phát triển mới

Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế

Về phạm vi, nội dung Quy hoạch tổng thể quốc gia xác định việc phân bố và tổ chức không gian các hoạt động kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường có tầm quan trọng cấp quốc gia, quốc tế và có tính liên vùng mang tính chiến lược trên lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển, vùng trời.

Hội đồng thẩm định Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được thành lập theo Quyết định số 965/QĐ-TTg ngày 10-8-2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong quá trình triển khai lập quy hoạch, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với 16 bộ, ngành xây dựng Báo cáo Định hướng Quy hoạch tổng thể quốc gia (các quan điểm, mục tiêu và định hướng ưu tiên phát triển). Báo cáo Định hướng Quy hoạch tổng thể quốc gia đã được Thường trực Chính phủ, Chính phủ, Ban cán sự Đảng Chính phủ thảo luận, cho ý kiến nhiều lần. Trên cơ sở đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các bộ, ngành xây dựng 41 hợp phần quy hoạch, và nghiên cứu, tích hợp, xây dựng dự thảo Báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia.

Trong quá trình lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, Bộ đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới tổ chức nhiều cuộc tọa đàm, hội thảo với sự tham gia của các chuyên gia trong nước và quốc tế để hoàn thiện quy hoạch; gửi xin ý kiến các bộ, ngành, Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Kinh tế Trung ương và 5 Ủy ban của Quốc hội, các chuyên gia và các địa phương, đồng thời đăng tải hồ sơ Quy hoạch tổng thể quốc gia trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ Kế hoạch và Đầu tư để lấy ý kiến rộng rãi của cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Trong quá trình lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã tham khảo nhiều kinh nghiệm quốc tế, trong đó có quy hoạch quốc gia của các nước như Malaysia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Indonesia, Nhật Bản-các nước có nhiều điều kiện tương đồng và mức độ phát triển cao hơn trong khu vực - để tìm hiểu kinh nghiệm tổ chức lập và nội dung quy hoạch quốc gia ở các nước nêu trên. Đồng thời, Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đã cử các chuyên gia hỗ trợ nghiên cứu, góp ý cho các nội dung lớn của Báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia.