Thảo luận về hai luồng ý kiến khác nhau của dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở

Thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở các loại hình cơ sở

Về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã rà soát, cập nhật đầy đủ các quy định của pháp luật hiện hành về thực hiện dân chủ ở tổ chức có sử dụng lao động, bổ sung các quy định để bảo đảm việc thực hiện dân chủ của người lao động thực chất hơn, có tính khả thi hơn, không chỉ giới hạn trong việc bảo đảm thực hiện quan hệ lao động mà còn mở rộng hơn với tư cách là công dân tham gia quản lý xã hội.

Liên quan đến thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp nhà nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất, doanh nghiệp nhà nước hiện nay không chỉ bao gồm các doanh nghiệp có 100% vốn do Nhà nước đầu tư, thành lập, tổ chức quản lý. Do đó, nếu chỉ quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở tại các doanh nghiệp nhà nước theo Luật Doanh nghiệp năm 2020 thì sẽ chưa thật sự đầy đủ.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cần có quy định chung về thực hiện dân chủ tại tất cả các loại hình doanh nghiệp cũng như tổ chức có sử dụng lao động nói chung để bảo đảm tính bình đẳng.

Về Ban Thanh tra nhân dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo chỉnh lý các quy định về cơ cấu tổ chức, nhiệm kỳ và tiêu chuẩn thành viên Ban Thanh tra nhân dân ở từng loại hình cơ sở; không quy định Chủ tịch UBND cấp xã, người đứng đầu cơ quan, đơn vị được quyền giao Ban Thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn xác minh những vụ việc nhất định nhằm đảm bảo tính chủ động, độc lập, khách quan của Ban Thanh tra nhân dân.

Đồng thời, quy định Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã có trách nhiệm hướng dẫn và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho Ban Thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn. Ban Chấp hành Công đoàn cơ quan, đơn vị, tổ chức có trách nhiệm hướng dẫn và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho Ban Thanh tra nhân dân ở tổ chức có sử dụng lao động.

Về thực hiện dân chủ tại cơ quan, đơn vị, ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng quy định về nội dung, hình thức công khai thông tin, tham gia ý kiến tại cơ quan, đơn vị phù hợp với thực tiễn áp dụng và loại trừ các nội dung, thông tin thuộc bí mật Nhà nước, bí mật công tác hoặc thông tin chưa được công khai theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, quy định về những nội dung cán bộ, công chức, viên chức, người lao động bàn và quyết định; quy định các yêu cầu, nội dung, cách thức tổ chức hội nghị cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; làm rõ vai trò của Chủ tịch Công đoàn trong việc tiếp thu, giải đáp thắc mắc, kiến nghị của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đối với các nội dung thuộc thẩm quyền; bổ sung các nội dung và hình thức để cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thực hiện quyền kiểm tra, giám sát trong cơ quan, đơn vị.

Thảo luận về hai vấn đề còn ý kiến khác nhau

Dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 6 chương 92 điều, giảm 1 chương và tăng 18 điều so với dự thảo trình Quốc hội tại kỳ họp thứ ba.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ để tiếp thu tối đa ý kiến xác đáng. Đến nay, nổi lên hai vấn đề còn ý kiến khác nhau là việc thực hiện dân chủ ở tổ chức có sử dụng lao động và việc thành lập Ban Thanh tra nhân dân ở tất cả các tổ chức, cơ sở.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng, dự thảo Luật lần này đã tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, đưa ra những quy định hợp lý hơn, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tháo gỡ những nút thắt trong việc thực hiện, thể hiện đậm nét tinh thần dân chủ.

Đại biểu Tô Ái Vang (Đoàn Sóc Trăng) cho rằng, việc điều chỉnh thống nhất thực hiện dân chủ ở tất cả các loại hình cơ sở là cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi và bình đẳng cho mọi người dân, mọi đối tượng thực hiện quyền làm chủ của mình một cách rộng rãi và trực tiếp nhất như yêu cầu của trung ương.

Vì vậy, việc thống nhất luật này cần điều chỉnh vấn đề thực hiện dân chủ ở cả ba loại hình cơ sở là: Ở xã, phường, thị trấn; ở cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập và ở các doanh nghiệp, hợp tác xã có thuê mướn sử dụng lao động theo hợp đồng, bao gồm cả khu vực ngoài nhà nước.

Đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung một số hình thức kiểm tra, giám sát thông qua mạng xã hội... Để bảo đảm phù hợp với mức độ ứng dụng công nghệ thông tin tại các xã, phường và thôn, tổ dân phố, ngoài Zalo, Facebook, đại biểu cho biết cũng còn nhiều mạng xã hội khác mà chúng ta có thể cân nhắc, xem xét nhằm mở rộng hình thức công khai dân chủ ở cơ sở thông qua các ứng dụng thông tin trong nước do Nhà nước cung cấp và quản lý theo quy định của pháp luật.

Thay mặt cơ quan soạn thảo Dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc xây dựng luật đảm bảo được mối quan hệ giữa thực hành dân chủ với tăng cường pháp chế và đảm bảo kỷ cương xã hội. Dân chủ ở cơ sở phải gắn với mục tiêu nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và xây dựng cơ quan, đơn vị, địa phương trong sạch, vững mạnh, doanh nghiệp ổn định và phát triển bền vững.

Với những nguyên tắc này, cách thiết kế của dự thảo luật đã đảm bảo được tính kế thừa, đổi mới và phát triển những quy định hiện hành của các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến thực hiện dân chủ ở cơ sở, đảm bảo không chồng chéo, không mâu thuẫn và xung đột với các văn bản luật liên quan.

Việc thiết kế luật rất thận trọng, kỹ lưỡng để đảm bảo sự liên thông nhưng đồng thời không có sự xung đột, không có sự chồng chéo với các luật hiện hành và đảm bảo tính chính trị, tính pháp lý, tính khoa học, tính đại chúng, dễ tiếp cận, dễ tra cứu, dễ thực hiện.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đã có 18 ý kiến phát biểu và 1 ý kiến tranh luận; các ý kiến cơ bản tán thành nhiều nội dung lớn, góp ý điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng trong dự thảo luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra nghiêm túc nghiên cứu, rà soát thêm một cách kỹ lưỡng những ý kiến, vấn đề các đại biểu còn băn khoăn để tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện Dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét thông qua tại cuối kỳ họp thứ tư.