Thành phố Hồ Chí Minh bỏ tổ dân phố, tinh gọn bộ máy

Có tình trạng hành chính hóa

Chị Trần Thu Trang chuyển từ Hà Nội vào sinh sống tại chung cư Hoàng Anh Thanh Bình (phường Tân Hưng, quận 7, thành phố Hồ Chí Minh) từ năm 2019 đến nay cho biết: “Từ khi sinh sống tại chung cư Hoàng Anh Thanh Bình đến giờ, tôi chưa từng gặp tổ trưởng tổ dân phố, cũng không biết ai đảm nhận vị trí đó. Qua 2 năm phòng, chống dịch Covid-19, các thông tin liên quan đến dân cư đều do Ban Quản lý và Ban Quản trị chung cư cung cấp”.

Từng là tổ trưởng một tổ dân phố của phường Võ Thị Sáu (quận 3, thành phố Hồ Chí Minh), bà Nguyễn Thị Hằng ở đường Võ Văn Tần (phường Võ Thị Sáu) cho biết: “Tổ dân phố phải trực tiếp triển khai công việc và dựa vào sự giúp đỡ của những quần chúng tích cực. Công việc rất nhiều, từ giúp chính quyền thống kê dân số, xã hội; cập nhật thông tin biến động dân cư trên địa bàn để cùng với Công an phường quản lý cơ sở”. Hằng tháng, bà Hằng nhận một khoản tiền thù lao công việc từ ngân sách của phường cho nhân sự hoạt động không chuyên trách - tổ trưởng tổ dân phố. Đây là một trong 13 chức danh ở tổ chức hành chính cấp dưới phường, xã được hưởng trợ cấp hằng tháng theo Quyết định số 48/2015/QĐ-UBND ngày 23-10-2015 của UBND thành phố Hồ Chí Minh về quy định cụ thể số lượng, chức danh, mức phụ cấp của từng chức danh và mức phụ cấp kiêm nhiệm chức danh đối với cán bộ không chuyên trách ở khu phố, ấp, tổ dân phố, tổ nhân dân.

Thống kê của UBND thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, toàn thành phố hiện có 27.377 tổ chức cấp dưới phường, xã, bao gồm 2.008 khu phố - ấp và 25.369 tổ dân phố - tổ nhân dân. Số tiền trợ cấp cho 13 vị trí công việc không chuyên trách là khoảng 527 tỷ đồng/năm. Việc duy trì 2 cấp tổ chức tự quản này được thành phố Hồ Chí Minh thực hiện tại 249 phường, 58 xã, 5 thị trấn từ năm 1985 cho đến nay.

Theo đánh giá của UBND thành phố Hồ Chí Minh, 2 mô hình tự quản gồm khu phố - ấp và tổ dân phố - tổ nhân dân có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, bảo đảm an ninh, trật tự ở địa phương, phản ánh kịp thời những tâm tư, nguyện vọng của người dân. Vai trò này được phát huy tốt trong 2 năm phòng, chống dịch Covid-19 vừa qua. Tuy nhiên, số lượng dân cư ở các khu phố - ấp, tổ dân phố - tổ nhân dân không đồng đều và đang tăng nhanh, địa bàn phân bổ rộng, khiến cán bộ không chuyên trách gặp khó khăn trong hoạt động, dẫn tới quá tải công việc. Trong khi đó, thù lao chưa tương xứng với khối lượng công việc, dẫn tới việc khó tìm được người đủ năng lực đảm trách nhiệm vụ. Việc này còn có thể dẫn đến tình trạng hành chính hóa công tác tự quản…

Tinh gọn bộ máy, tăng hiệu quả hoạt động

Để giải quyết vấn đề trên, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng Đề án sắp xếp các tổ chức cấp dưới phường, xã. Theo đó, thành phố sẽ sắp xếp lại mô hình tổ chức cấp dưới phường, xã, thị trấn nhằm tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, từ đó tăng được mức phụ cấp cho nhân sự cần thiết duy trì.

Theo đề án, tổ chức tự quản cấp dưới xã tại thành phố Hồ Chí Minh chỉ còn khu phố - ấp, không còn tổ dân phố - tổ nhân dân. Mỗi khu phố có 450 hộ trở lên; mỗi ấp có 350 hộ trở lên. Sau khi sắp xếp, thành phố Hồ Chí Minh sẽ còn 5.452 khu phố - ấp. Số nhân sự hoạt động không chuyên trách giảm gần 60%, từ 64.293 người xuống còn 26.210 người.

Cũng theo đề án này, số người hưởng trợ cấp từ 13 chức danh giảm xuống còn 5 chức danh, gồm Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố - ấp, Trưởng ban Công tác Mặt trận (theo Quyết định số 48/2015/QĐ-UBND) và bổ sung 2 chức danh hưởng phụ cấp là Chi hội trưởng Hội Liên hiệp phụ nữ và Bí thư Chi đoàn thanh niên. Kinh phí hoạt động hằng năm ước tính sẽ giảm từ hơn 527 tỷ đồng xuống còn 482 tỷ đồng, tiết kiệm được 45 tỷ đồng.

Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, dự thảo đề án nêu trên nhằm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TƯ ngày 25-10-2017 Hội nghị lần thứ sáu, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. “Ban Cán sự đảng UBND thành phố Hồ Chí Minh đã xem xét đề án và đề ra mục tiêu cần có kế hoạch xây dựng 5 chức danh không chuyên trách tại khu phố - ấp là những người tâm huyết và có khả năng thích ứng với cường độ công việc cao, khối lượng lớn, có khả năng sử dụng công nghệ thông tin... Việc sắp xếp các khu phố - ấp sẽ hoàn thành chậm nhất vào tháng 4-2025”, đồng chí Phan Văn Mãi nói.