Khó tiên lượng sức khỏe bệnh nhân nhiễm độc Botulinum do thiếu biệt dược

Ba bệnh nhân này ngụ tại thành phố Thủ Đức, thuộc 2 gia đình khác nhau. Trong số này, có 2 anh em ruột (18 và 26 tuổi); người còn lại 45 tuổi. Các bệnh nhân bị ngộ độc Botulinum từ ngày 13-5, do ăn thức ăn đường phố (có chả lụa bán dạo). Hiện các bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy (2 anh em ruột) và Bệnh viện Nhân dân Gia Định.

Tính đến sáng 21-5, bệnh nhân 18 tuổi vẫn phải thở máy, sức cơ chỉ có 1/5. Còn bệnh nhân 26 tuổi tình trạng sức cơ còn 3/5 - 4/5, tức có thể cử động được và tự thở. Tuy nhiên, các bác sĩ vẫn rất thận trọng khi tiên lượng về các bệnh nhân.

Đáng chú ý, Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, thông tin, tại Việt Nam đang không có thuốc BAT đặc trị giải độc Botulinum. Nếu có loại thuốc hiếm này, các bệnh nhân chỉ cần 48-72 giờ để thoát khỏi tình trạng bị liệt và không phải thở máy. Hoặc nếu bắt đầu thở máy 1-2 ngày ngay sau khi ngộ độc, bệnh nhân chỉ cần 5-7 ngày để hồi phục, bỏ được máy thở, tập vật lý trị liệu để trở về với cuộc sống bình thường, sức khỏe ổn định trở lại.

“Do không có thuốc giải độc BAT, nên các bác sĩ chỉ có thể điều trị hỗ trợ, chủ yếu là nuôi dưỡng và thở máy (và thở máy sẽ phải kéo dài và có nhiều biến chứng nguy hiểm). Nguyên nhân do chất độc của Botulinum làm tổn thương hệ thần kinh dẫn tới liệt cơ”, Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng thông tin.

Năm 2020, Việt Nam phát hiện ca nhiễm độc Botulinum đầu tiên, gióng lên hồi chuông cảnh báo toàn quốc về nguy cơ nhiễm chất độc nguy hiểm này tại Việt Nam. Vi khuẩn Botulinum sống trong môi trường không khí nồng độ ô xy rất thấp. Vì vậy, trong các loại thức ăn được đóng gói, đóng hộp, đóng vào bao kín, không có ô xy thì loại vi khuẩn này có khả năng phát triển…

“Trong các công đoạn chế biến, bảo quản thực phẩm, đồ ăn, chúng ta cần đảm bảo phải sạch sẽ và không nên đóng kín nếu không có kỹ thuật tốt để tránh bị nhiễm loại vi khuẩn này. Ngoài ra, chúng ta cũng không nên ăn uống hay sử dụng các loại thực phẩm, đồ ăn quá hạn sử dụng, ôi thiu...”, Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng khuyến cáo.

Ngày 21-5, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hồ Chí Minh phát đi lời cảnh báo về sự nguy hiểm và cách phòng, chống ngộ độc Botulinum. 

Ngoài ngộ độc thực phẩm, Botulinum còn gây ra các loại ngộ độc khác như: Ngộ độc ở trẻ sơ sinh (khi bào tử của vi khuẩn xâm nhập, phát triển vào ruột của trẻ và sinh ra độc tố gây bệnh); ngộ độc vết thương (khi bào tử xâm nhập vào vết thương từ tiêm chích ma túy, tai nạn xe… và tạo ra độc tố); ngộ độc do điều trị (khi tiêm quá nhiều độc tố botulinum, ví dụ thẩm mỹ); ngộ độc ruột ở người trưởng thành (tương tự như ngộ độc ở trẻ sơ sinh).

Tất cả các triệu chứng của ngộ độc Botulinum đều do tê liệt cơ gây ra bởi độc tố. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tiến triển xấu dẫn đến tê liệt hoàn toàn một số cơ như cơ hô hấp, các cơ ở cánh tay, chân và thân. Trong bệnh ngộ độc thực phẩm, các triệu chứng thường bắt đầu từ 18 đến 36 giờ sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm.

Các dấu hiệu và triệu chứng của ngộ độc Botulinum có thể bao gồm: Khó nuốt, yếu cơ, nhìn đôi, sụp mí mắt, mờ mắt, nói lắp, khó thở, khó cử động mắt. Bên cạnh đó, các dấu hiệu và triệu chứng trong ngộ độc thực phẩm cũng có thể có bao gồm: Nôn mửa, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy.

Các dấu hiệu và triệu chứng ở trẻ sơ sinh có thể bao gồm: Táo bón, bú kém, sụp mí mắt, chậm phản ứng với ánh sáng, khuôn mặt ít biểu cảm hơn bình thường, tiếng khóc yếu nghe khác với bình thường, khó thở.

Người bị ngộ độc botulinum có thể không có tất cả các triệu chứng này cùng một lúc. Nếu có các triệu chứng ngộ độc Botulinum, hãy đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời. 

Để phòng, chống ngộ độc do Botulinum, ngành Y tế khuyến cáo: Trong sản xuất, chế biến phải dùng những nguyên liệu bảo đảm an toàn thực phẩm, tuân thủ theo đúng yêu cầu quy định về vệ sinh trong quy trình sản xuất. Trong sản xuất đồ hộp, phải chấp hành chế độ khử khuẩn một cách nghiêm ngặt.

Chỉ sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường.

Thực hiện ăn chín, uống sôi. Ưu tiên ăn các thực phẩm mới chế biến, mới nấu chín. Không nên tự đóng gói kín các thực phẩm và để kéo dài trong điều kiện không phải đông đá. Với các thực phẩm lên men, đóng gói hoặc che đậy kín theo cách truyền thống (như dưa muối, măng, cà muối...) cần đảm bảo phải chua, mặn. Khi thực phẩm hết chua thì không nên ăn.