Để trại sáng tác văn học đạt hiệu quả

Không phải nơi nghỉ dưỡng

Những năm qua, NXB Công an nhân dân thường xuyên tổ chức trại sáng tác văn học, giúp nhiều nhà văn, cây bút trên cả nước có thời gian viết và hoàn thiện tác phẩm. Đó cũng là kế hoạch trong “Cuộc thi tiểu thuyết, truyện và ký về đề tài Vì an ninh Tổ quốc và bình yên cuộc sống”. Trại sáng tác lần này tổ chức tại Quảng Ninh, diễn ra từ ngày 8 đến 21-4-2023, trong khuôn khổ cuộc thi lần thứ V. Trước đó, Bộ Công an cũng phối hợp tổ chức các trại sáng tác về lực lượng cảnh vệ, lực lượng cảnh sát nhân dân và thu được nhiều tác phẩm có chất lượng.

Nhà thơ Vương Tâm, người đã tham gia nhiều trại sáng tác văn học, cho biết: “Trại sáng tác là cơ hội cho người viết, nhưng cũng tạo áp lực lên họ. Ban tổ chức bố trí cho các cây bút ăn ở, đi lại thì các cây bút cũng phải có trách nhiệm để trả nghĩa bằng tác phẩm. Đến trại sáng tác không phải để nghỉ dưỡng, mà là để tĩnh tâm và viết”.

Đồng quan điểm, nhà văn Lê Ngọc Minh chia sẻ, các trại sáng tác, nhất là trại sáng tác do NXB Công an nhân dân tổ chức, đều được tổ chức rất chuyên nghiệp. Ngoài chuyện chăm lo đời sống sáng tác cho nhà văn trong khoảng thời gian 15 - 30 ngày, ban tổ chức còn xuất bản những tác phẩm có chất lượng, trả nhuận bút cho tác giả và tổ chức trao giải. “Vậy thì, đó là động lực mà người viết sẽ không cho phép mình... nghỉ dưỡng” - anh Minh nhấn mạnh. 

Còn nhà văn Kiều Duy Khánh thì cho rằng, những ngày ở trại sáng tác là thời gian quý báu, không phải để chơi, mà là dành thời gian để tìm hiểu, và viết.

Tuy vậy, không phải trại sáng tác nào cũng thành công. Không ít trại sáng tác văn học chủ yếu là các lão niên tham gia, đề tài bó hẹp, thiếu hoạt động thực tế sinh động nên hiệu quả không cao. Về trại sáng tác văn học - nghệ thuật, đã có lúc các cơ quan chuyên môn và dư luận đưa ra câu hỏi là nên duy trì hay nên bỏ. Nếu duy trì thì phải đổi mới ra sao? Làm sao để tổ chức tiết kiệm mà hiệu quả?

Tuyên Quang là tỉnh thường tổ chức cuộc thi sáng tác văn học, nghệ thuật cũng như trại sáng tác. Riêng năm 2022 đã tổ chức hai cuộc và đầu năm 2023 tổ chức một cuộc. Nhà thơ Tạ Bá Hương, Chủ tịch Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh, Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Tuyên Quang cho rằng, việc tổ chức trại sáng tác có sự tham gia của các văn nghệ sĩ trung ương và của tỉnh không nằm ngoài mục đích là tìm được những tác phẩm xuất sắc. Đồng thời, đây cũng là dịp để các văn nghệ sĩ Tuyên Quang được học hỏi, trao đổi trực tiếp với các văn nghệ sĩ trung ương, góp phần thúc đẩy hoạt động sáng tác nghệ thuật ở Tuyên Quang.

Ở Thanh Hóa, tạp chí Văn nghệ Xứ Thanh cũng thường tổ chức các cuộc thi sáng tác văn học - nghệ thuật, các trại sáng tác. Nhà văn Thy Lan, Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Xứ Thanh chia sẻ, tổ chức một trại sáng tác đa chuyên ngành là việc không dễ. Ngoài tranh thủ nguồn kinh phí nhà nước hỗ trợ, Ban Biên tập Tạp chí Văn nghệ Xứ Thanh còn vận động nguồn xã hội hóa, kết nối với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn để có được địa điểm cho các trại viên trải nghiệm. Những trại sáng tác được tổ chức là kết quả của một quá trình chuẩn bị lâu dài, có sự tham vấn ý kiến của nhiều người, tham khảo cách làm hay từ các đơn vị bạn nhằm tìm ra phương án phù hợp, hiệu quả.

Đổi mới từ chính các thành viên

Là người từng tham dự, thậm chí đứng ra tổ chức trại sáng tác văn học, nhà văn Vũ Thảo Ngọc cho rằng, trong tâm thế tham gia trại sáng tác, chính các nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ phải đổi mới trước. Tức là phải xác định tâm thế “đi để làm việc”. Do đó, cần có đề cương trước khi tham dự trại, thậm chí viết trước để đến trại chỉ việc hoàn thiện, chỉnh sửa thêm. Hơn nữa, thành viên phải phối hợp tốt với ban tổ chức, để trong toàn bộ thời gian diễn ra các hoạt động của trại được thông suốt, trại viên hỗ trợ nhau, gợi mở đề tài, góp ý tác phẩm.

Nhà văn Nguyễn Đức Hạnh chia sẻ: “Tôi đã tham gia trại sáng tác văn học về lực lượng cảnh vệ Công an nhân dân, rồi đoạt giải. Tôi nghĩ, các trại sáng tác chuyên nghiệp hoàn toàn có thể trở thành điểm tựa, là bà đỡ mát tay khuyến khích lực lượng sáng tác”.

Đại tá Trần Cao Kiều, Phó Cục trưởng Cục Truyền thông Công an nhân dân (Bộ Công an), Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Công an nhân dân cho biết, trong cuộc thi lần thứ V, Bộ Công an và Hội Nhà văn Việt Nam tiếp tục phối hợp chặt chẽ, đầu tư công sức và trí tuệ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà văn sáng tác. Những năm qua, việc tổ chức các trại sáng tác là hoạt động thiết thực. Nhiều tác phẩm được đầu tư công phu, được trao giải thưởng, nhiều tác phẩm đã được dựng thành phim, kịch. Nhiều tác giả đã khẳng định mình trên con đường sáng tạo văn học và tiếp tục hưởng ứng trại sáng tác, các cuộc thi.