Bài cuối: Tìm lời giải từ thực tiễn

HTX nỗ lực, chính quyền tiếp sức

Thực tế cho thấy, nơi nào HTX tự nỗ lực bứt phá và chính quyền cơ sở tích cực "tiếp sức" thì nơi ấy HTX hoạt động hiệu quả và trở thành "bà đỡ" cho nông dân. Nhìn lại quá trình chuyển đổi và hoạt động của các HTX ở xã Hồng Vân (Thường Tín) có thể thấy rõ điều đó.

Ông Nguyễn Hải Đăng, Chủ tịch UBND xã Hồng Vân, huyện Thường Tín cho biết: Từ năm 2015, xã Hồng Vân đã xây dựng được 2 HTX kiểu mới, trong đó có HTX Hoa cây cảnh và dịch vụ Hồng Vân với 20 thành viên tham gia. Ngoài chịu trách nhiệm hỗ trợ xây dựng thương hiệu, lo các thủ tục pháp lý cho xây dựng chất lượng sản phẩm hợp quy, ký hợp đồng hỗ trợ kỹ thuật với kỹ sư cho các hộ, HTX còn lên kế hoạch sản xuất cho từng thành viên để mỗi hộ sản xuất từng loại sản phẩm theo năng lực sở trường. Trong đó, HTX xây dựng một hộ sản xuất tiêu biểu làm nòng cốt đứng ra bao tiêu sản phẩm cho các thành viên còn lại. Lợi nhuận hằng năm của các thành viên được trích lại một phần để hỗ trợ HTX hoạt động. Chỉ sau một thời gian ngắn chuyển đổi, HTX đã được các thành viên tin tưởng nên mở thêm được nhiều dịch vụ và sản phẩm mới...

“Nếu phát triển HTX mà theo chủ nghĩa bình quân, chia đều lợi ích cho các thành viên thì trước sau cũng sẽ giải thể. Quan trọng là các thành viên cùng phát triển mà không “dẫm chân” lên nhau, vừa bảo đảm lợi ích cá nhân, vừa là động lực cho HTX phát triển, tránh chủ nghĩa bình quân, chung chung. Rõ trách nhiệm, rõ lợi ích thì HTX sẽ phát triển bền vững và muốn vậy thì ngoài nỗ lực của HTX, chính quyền phải làm tốt vai trò trọng tài, tiếp sức...” - ông Đăng khẳng định.

Tại huyện Phúc Thọ, thời gian qua huyện xác định việc hỗ trợ HTX cũng như xây dựng các mối liên kết giữa HTX với nông dân, HTX với doanh nghiệp, HTX với các đơn vị nghiên cứu khoa học… là một cách để vực dậy, định hướng lại hoạt động của kinh tế tập thể trên địa bàn. Tuy nhiên, việc HTX hỗ trợ tiêu thụ nông sản cho nông dân vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn. Tới đây, huyện sẽ cùng với các đơn vị này đẩy mạnh xúc tiến thương mại với kỳ vọng 100% HTX trên địa bàn có thể sống tốt từ các dịch vụ đầu ra cho nông dân, các thành viên yên tâm khi thực hiện các chỉ đạo của HTX.

Nhân rộng những điển hình tốt

Phó Chủ tịch Liên minh HTX Hà Nội Nguyễn Tiến Phong cho rằng, để tạo động lực cho HTX phát triển, trước hết cần tập trung phân loại, xử lý các tồn đọng của các HTX cũ, để tiếp tục hỗ trợ, giúp đỡ các HTX chuyển đổi có hiệu quả. Đối với các HTX yếu kém không có khả năng chuyển đổi nên giải thể, thành lập mới các HTX trên cơ sở nhu cầu, nguyện vọng của các thành viên và sát với thực tiễn của địa phương. Đồng thời, sớm tiến hành tổng kết các mô hình HTX nông nghiệp có hiệu quả để phổ biến nhân ra diện rộng; coi công tác tuyên truyền về Luật HTX, cùng các văn bản hướng dẫn thi hành chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế hợp tác và HTX là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục.

Về chính sách đất đai, mặc dù đã có Luật Đất đai sửa đổi và có các văn bản hướng dẫn thi hành, song các HTX nông nghiệp hiện nay vẫn gặp không ít vướng mắc và cản trở cần được tháo gỡ. Đối với đất HTX dùng vào làm trụ sở, xây dựng kho bãi, Nhà nước cần có chính sách giao đất hoặc cho thuê ưu đãi đối với HTX. Để HTX vay được vốn cần lập quỹ bảo lãnh tín dụng để HTX vay vốn thông qua bảo lãnh của quỹ này, đồng thời khuyến khích các HTX làm tín dụng nội bộ nhằm huy động vốn tại chỗ cho sản xuất, kinh doanh. Nhà nước cần có chính sách xóa nợ cũ cho các HTX đặc biệt khó khăn, nợ đọng kéo dài nhiều năm để giúp các đơn vị củng cố, vươn lên. Ngoài ban hành các chính sách tạo hành lang pháp lý để HTX hoạt động, chính quyền các cấp cần hỗ trợ theo hướng lấy HTX làm cầu nối giữa Nhà nước với hộ nông dân trong việc tổ chức thực hiện dự án, làm đại lý cung ứng vật tư và thu gom nguyên liệu, phân cấp quản lý thủy nông và làm cơ sở chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, trình diễn mô hình...

Trao đổi về vấn đề này, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Võ Kim Cự cho biết: Liên minh HTX Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ cho phép ít nhất mỗi huyện, mỗi quận phải có một cán bộ chuyên trách về các hoạt động của HTX. Củng cố HTX theo hướng gắn xây dựng mô hình HTX kiểu mới với phát triển chuỗi giá trị bền vững theo từng vùng, từng miền, từng loại sản phẩm chủ lực với hàng hóa quy mô lớn. Trong năm 2016, Liên minh HTX Việt Nam sẽ kết nối chuỗi để xây dựng 300 HTX kiểu mới trong toàn quốc, trong đó có 100 HTX là đại lý bán buôn và bán lẻ, nhưng các kênh phân phối sản phẩm là các HTX. Liên minh sẽ vừa là trung tâm kết nối vừa mời gọi các tập đoàn, doanh nghiệp mạnh làm đầu kéo trong việc xây dựng chuỗi giá trị phát triển bền vững.