Phát huy cách ứng xử thanh lịch, văn minh

Những phẩm chất đặc trưng…

Từ lâu, người Hà Nội được biết đến với những đức tính, phẩm chất nổi bật: Thanh lịch, văn minh, yêu chuộng hòa bình, yêu thiên nhiên, đoàn kết, cần cù, chăm chỉ, sáng tạo... Trải qua biến thiên lịch sử những phẩm chất tốt đẹp ấy luôn được người Hà Nội trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo thành thói quen trong nếp sống, nếp ứng xử với môi trường tự nhiên, xã hội. Hà Nội hôm nay vẫn còn những di sản văn hóa được cả thế giới biết đến và tôn vinh như: Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội; bia đá Tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hội Gióng, Ca trù…; vẫn còn những không gian xanh như: Hồ Tây, hồ Hoàn Kiếm, Khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, Đền Sóc… Mừng hơn, các hoạt động, phong trào xây dựng đời sống văn hóa được triển khai sâu rộng, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân Thủ đô tham gia, góp phần tạo ra môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ. Thống kê mới nhất cho thấy, Hà Nội hiện có 85% số gia đình, 55% số làng, 70% tổ dân phố đạt và giữ vững các danh hiệu văn hóa. "Các mô hình văn hóa với những tiêu chí chặt chẽ, rõ ràng, đề cao sự tiến bộ, văn minh là môi trường văn hóa lành mạnh để hình thành, nuôi dưỡng nhân cách, phẩm chất, trí tuệ, tâm hồn của con người. Bởi vậy, những giá trị văn hóa cơ bản của người Hà Nội vẫn được gìn giữ, phát huy, nhiều hủ tục lạc hậu, thói quen không tốt tồn tại lâu đời dần được loại bỏ" - Phó Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Nguyễn Khắc Lợi nhận định.

TS. Nguyễn Đình Dương, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cho biết đã thực hiện điều tra xã hội học về văn hóa, con người Hà Nội và kết quả thu được rất tích cực. Đó là, gần 100% số người được hỏi cho rằng, những phẩm chất đặc trưng của người Hà Nội vẫn tồn tại trong các mối quan hệ xã hội, trong cách ứng xử của con người với thiên nhiên, môi trường và đặc biệt là quan hệ giữa con người với con người; trong đó hơn 70% số người được hỏi khẳng định phẩm chất, thói quen ứng xử nổi bật của người Hà Nội là nét thanh lịch, văn minh. "Thanh lịch là văn hóa ứng xử ở trình độ cao, được biểu hiện trên mọi lĩnh vực của đời sống. Vì thế, chúng tôi tin rằng, thói quen, cung cách ứng xử của người Hà Nội dựa trên nền tảng thanh lịch sẽ không mất đi, ngược lại là động lực để xây dựng người Hà Nội phát triển toàn diện, xây dựng Thủ đô phát triển bền vững trong thời kỳ mới" - nhà nghiên cứu Trần Thị Hiên, Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam cho biết.

Cần loại bỏ ngay thói xấu

Bên cạnh những phẩm chất tốt đẹp được giữ gìn, trong quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa và đô thị hóa diễn ra nhanh, một số thói quen, nếp nghĩ mang tính tiểu nông, manh mún không còn phù hợp với xã hội hiện đại vẫn tồn tại; một số thói quen mới hình thành từ một bộ phận người dân có lối sống trọng hình thức, trọng lợi ích cá nhân, coi nhẹ lợi ích cộng đồng có chiều hướng gia tăng, ít nhiều tác động tiêu cực tới môi trường tự nhiên, xã hội, đến hình ảnh, con người Thủ đô. Điều đó lý giải vì sao thành phố đã tổ chức nhiều cuộc ra quân bóc xóa quảng cáo rao vặt trên đường, trên tường; bố trí hàng nghìn bảng quảng cáo rao vặt miễn phí, đã tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn minh đô thị, nhưng quảng cáo rao vặt vẫn "vào từng ngõ, gõ từng nhà". Các điểm tập kết rác, thùng rác được bố trí ở nhiều nơi nhưng hành vi xả rác bừa bãi ra vỉa hè, lòng đường và các nơi công cộng vẫn là "chuyện thường ngày ở huyện". Tình trạng phóng uế bừa bãi bị dư luận lên án gay gắt vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Đáng nói hơn, ý thức chấp hành pháp luật, tôn trọng cộng đồng của một bộ phận không nhỏ người dân ngày càng mờ nhạt. Người ta có thể "vô tư" bán hàng quán, đi xe máy trên vỉa hè dành cho người đi bộ, họp chợ ở những điểm cấm họp chợ, đỗ xe ngay trước biển cấm đỗ, hút thuốc lá ở những nơi không được hút thuốc, nuôi động vật trong các chung cư... Mới đây, trên bảng thông báo tại chung cư HH4B (Khu đô thị Linh Đàm) có nội dung hẳn ai đọc cũng phải cảm thấy xấu hổ: "Hôm nay 11-4-2016, có cư dân vô ý thức đã đi đại tiện ra cầu thang bộ tầng 26 của tòa nhà. Trưởng tầng 26 lưu ý nhắc nhở cư dân của tầng mình...". Mặc dù đã ký cam kết không nuôi vật nuôi trong khu chung cư trước khi đến ở, một số hộ gia đình tại chung cư Văn Phú Victoria Hà Đông vẫn cố tình nuôi trong nhà...

Những thói quen đáng lên án nói trên vừa ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên, xã hội; vừa không phù hợp với Thủ đô văn hóa, văn minh cho nên chính quyền và người dân Thủ đô đã và đang thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để xây dựng Thủ đô xanh - sạch - đẹp, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.