Cử tri là người quyết định cuối cùng

ột trong số các địa phương có số lượng người tự ứng cử đông nhất cả nước. Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới ngày 23-3 PGS.TS Lê Minh Thông, Phó tổng thư ký QH, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của QH khẳng định, người tự ứng, kể cả những người được cơ quan, tổ chức đề cử mà không trúng ĐBQH là bình thường. Vì cử tri sẽ chỉ chọn những người xuất sắc nhất.

- Tại Hà Nội, có rất nhiều bạn trẻ thế hệ 9x, văn nghệ sĩ tự ứng cử đại biểu quốc hội. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

- Việc Hà Nội có đông người tự ứng cử, trong đó có các bạn trẻ và các văn nghệ sĩ là một điều đáng hoan nghênh. Việc nhiều bạn trẻ tự ứng cử là biểu hiện tích cực, thể hiện sự quan tâm của giới trẻ đến tình hình của đất nước. Những ứng cử viên trẻ tuổi nếu trúng cử sẽ là nguồn bổ sung cho sức trẻ của các cơ quan dân cử, qua đó góp phần nâng cao năng lực và chất lượng của các cơ quan này. Các nghệ sĩ tham gia ứng cử cũng là điều đáng trân trọng vì họ là đại diện cho tiếng nói của những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Họ là những người gắn bó với đông đảo quần chúng, khán giả, có sức lan tỏa và ảnh hưởng xã hội lớn. Người tự ứng cử trẻ hay già, nghề nghiệp thế nào đều đáng trân trọng. Nếu họ đáp ứng được các tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật thì đều có thể tham gia ứng cử. Điều quan trọng là những người ứng cử phải thể hiện được năng lực, đáp ứng các yêu cầu mà cử tri và đất nước đặt ra đối với một người đại biểu nhân dân.

- Tại hội nghị hiệp thương lần 2, không ít ý kiến đề nghị cần giám sát, kiểm tra chặt hơn nữa hồ sơ của các ứng cử viên để có thể bảo đảm chất lượng các đại biểu lọt vào vòng hiệp thương lần thứ 3 sẽ diễn ra vào ngày 14/4 tới đây, thưa ông?

Hội đồng bầu cử quốc gia đã hướng dẫn rất kỹ về mẫu hồ sơ và hướng dẫn cách thức khai hồ sơ. Điều quan trọng nhất là người khai hồ sơ phải hết sức trung thực, khai đúng, khai đủ, chính xác các thông tin theo đúng hướng dẫn. Các cơ quan khi xác nhận hồ sơ phải xác nhận cho rõ, làm sao hồ sơ phản ánh được đúng thực trạng hồ sơ đang quản lý.

Qua hồ sơ có thể đánh giá được khả năng chuyên môn, tư cách chính trị của người ứng cử, do đó việc khai hồ sơ một cách chính xác cũng là một căn cứ để cử tri tham khảo và lựa chọn. Tuy nhiên, xét cho cùng hồ sơ cũng chỉ là một yếu tố. Điều quan trọng vẫn là sự tín nhiệm của cử tri, kể cả cử tri ở nơi làm việc và cử tri ở nơi cư trú. Sau hội nghị Hiệp thương lần 2, việc tổ chức lấy ý kiến cử tri nơi cư trú là rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với việc lựa chọn giới thiệu các ứng cử viên đủ điều kiện để đưa vào danh sách xem xét tại hiệp thương lần thứ 3. Bởi vì, ý kiến của cử tri ở nơi làm việc là sự xác nhận về năng lực công tác, khả năng hoạt động thực tế của người ứng cử. Còn tại nơi cư trú, các cử tri biết rất rõ về các ứng cử viên ngoài giờ làm việc sinh sống, ứng xử như thế nào, chấp hành quy định pháp luật tại địa phương ra sao, tài sản có bao nhiêu, gia đình đó sống như thế nào. Ý kiến của cử tri là nguồn quan trọng bên cạnh hồ sơ của người ứng cử để bảo đảm chọn lọc được những người xứng đáng nhất qua cuộc bầu cử. Việc lựa chọn không chỉ căn cứ vào hồ sơ mà còn phải căn cứ vào ý kiến của cử tri. Do đó, ý kiến của cử tri là rất quan trọng và cần được tôn trọng. Công tác lấy ý kiến nơi cư trú cần phải được tiến hành một cách thực chất để cử tri bày tỏ đúng nhất sự tin tưởng, tín nhiệm của mình đối với ứng cử viên.

- Qua giám sát về công tác bầu cử, ông cho rằng làm thế nào để việc vận động bầu cử bảo đảm công bằng giữa các ứng cử viên, để từ đó cử tri chọn được những “hạt nhân” sáng giá nhất?

- Vận động bầu cử là một yếu tố quan trọng, góp phần vào việc lựa chọn ứng cử viên của cử tri. Cho nên công tác giới thiệu ứng cử viên, tuyên truyền và quảng bá về ứng cử viên cũng phải làm một cách công bằng và cần tạo đủ điều kiện để các cử tri tiếp cận được đầy đủ thông tin của từng ứng cử viên. Theo quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân thì chỉ có hai hình thức vận động bầu cử là vận động thông qua gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri tại hội nghị tiếp xúc cử tri do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức và vận động thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Đối với hình thức vận động thông qua hội nghị tiếp xúc cử tri, mỗi người ứng cử được dành thời lượng tương đương nhau để trình bày chương trình vận động bầu cử. Đối với hình thức vận động bầu cử thông qua phương tiện thông tin đại chúng, người ứng cử trình bày với cử tri về dự kiến chương trình hành động của mình nếu được bầu làm đại biểu khi trả lời phỏng vấn trên các phương tiện thông tin đại chúng ở địa phương. Trong cả vận động bầu cử qua các phương tiện thông tin đại chúng cũng như vận động bầu cử qua tiếp xúc cử tri thì đều phải bảo đảm sự bình đẳng, công bằng giữa những người ứng cử; cần tạo các điều kiện để cử tri tiếp cận hình ảnh các ứng cử viên như nhau. Cần lưu ý pháp luật đã có quy định trong việc vận động bầu cử không được sử dụng hoặc hứa tặng, cho, ủng hộ tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất để lôi kéo, mua chuộc cử tri; không được lạm dụng chức vụ, quyền hạn để sử dụng phương tiện thông tin đại chúng trong vận động bầu cử hoặc lợi dụng việc vận động bầu cử để vận động tài trợ, quyên góp cho tổ chức, cá nhân mình. Các cơ quan, tổ chức ở địa phương cũng như tất cả quần chúng nhân dân cần tham gia giám sát chặt chẽ việc vận động bầu cử để bảo đảm hoạt động này được tiến hành công bằng, minh bạch và đúng quy định của pháp luật.

- Ông có lưu ý gì thêm về công tác chuẩn bị bầu cử?

- Thứ nhất, cần tăng cường hoạt động thông tin, tuyên truyền để cử tri nhận thức rõ mục đích, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của sự kiện chính trị - pháp lý này. Công tác thông tin, tuyên truyền cần chú trọng phân tích, làm rõ bối cảnh, tình hình đất nước và địa phương; khẳng định quan điểm chỉ đạo của Đảng về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp bảo đảm tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng, thành phần; tuyên truyền quyền bầu cử và ứng cử của công dân, nghĩa vụ, trách nhiệm của cử tri trong công tác bầu cử, các hoạt động trong quá trình tiếp xúc cử tri, các quy định về trình tự, thể thức bầu cử để tất cả cử tri đều nhận thức được việc lựa chọn, bầu ra những người tiêu biểu về đức, tài, xứng đáng là đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân trong Quốc hội và Hội đồng nhân dân là nhiệm vụ trọng tâm của toàn đất nước.

Thứ hai, cần chú ý công tác thống kê, lập danh sách cử tri để bảo đảm mọi cử tri có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật đều được tham gia bầu cử. Các địa phương cần đặc biệt lưu ý những điểm mới liên quan đến quyền bầu cử của cử tri và việc lập danh sách cử tri trong Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, ví dụ như: quy định cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc được ghi tên vào danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh nơi người đó đang bị tạm giam, tạm giữ, đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc; quy định về việc xóa tên cử tri là người bị tạm giam, người chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc trong danh sách cử tri tại nơi có trại tạm giam, cơ sở cai nghiện bắt buộc, giáo dục bắt buộc trong trường hợp đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ mà người đó được trả tự do, hết thời gian cai nghiện bắt buộc, giáo dục bắt buộc để bổ sung tên vào danh sách cử tri ở nơi cư trú v.v...

Thứ ba, cần chú trọng công tác tập huấn về nghiệp vụ cho những người trực tiếp tham gia công tác tổ chức bầu cử ở các khu vực bỏ phiếu, từ việc ứng phó với các tình huống có thể xảy ra trong bầu cử để cuộc bầu cử diễn ra một cách thông suốt, kỹ năng chuẩn bị hòm phiếu, hướng dẫn cử tri bỏ phiếu, kỹ thuật phát phiếu và kiểm phiếu sao cho chính xác và trung thực.

Thứ tư, cần bảo đảm an toàn, an ninh trật tự một cách tuyệt đối cho cuộc bầu cử, trong đó chú ý bảo vệ các hội nghị hiệp thương, các cuộc tiếp xúc cử tri, địa điểm bầu cử, nơi niêm yết danh sách các ứng cử viên, danh sách cử tri, bảo vệ an toàn hòm phiếu, nơi kiểm phiếu... để ngày bầu cử cũng là ngày hội của đất nước diễn ra một cách vui tươi và bình an.