Địa phương có tiềm lực sẽ san sẻ gánh nặng nợ công

Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, từ năm 2005-2015, tổng số vốn ODA, vay ưu đãi đã ký kết đạt khoảng 45 tỷ USD. Trong đó, 1/3 vốn vay được dùng để cấp phát cho các chương trình, dự án thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương; 1/3 dành cho các chương trình, dự án của địa phương và 1/3 để cho vay lại các dự án trọng điểm của nhà nước. Trong tổng số vốn dành cho chương trình, dự án của địa phương, tỷ trọng vốn cấp phát chiếm 92,2%, vốn cho vay lại chỉ chiếm 7,8%. Đối với phần vốn để cho vay lại các dự án đầu tư trọng điểm của nhà nước, cho đến nay, hầu hết Chính phủ vẫn chịu toàn bộ các rủi ro tín dụng.

Ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính thừa nhận, cơ chế sử dụng vốn chủ yếu dựa vào cấp phát từ NSNN và Nhà nước chịu rủi ro toàn bộ như hiện nay đặt ra nhiều vấn đề như: đầu tư dàn trải, chưa thực hiệu quả; tình trạng chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư khá phổ biến, tính hợp lý trong phân bổ nguồn vốn giữa các địa bàn cũng còn nhiều bất cập. Bên cạnh đó, mức độ tiếp cận nguồn vốn của các địa phương miền núi, khó khăn thường hạn chế hơn các tỉnh, thành phố lớn.Đặc biệt, việc duy trì cơ chế mang tính bao cấp từ phía Trung ương trong thời gian dài đã tạo ra tâm lý ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước, chưa thực sự khuyến khích các chủ đầu tư sử dụng vốn tiết kiệm, có hiệu quả.

Dự kiến, đến tháng 7-2017 Việt Nam có thể không còn được vay theo điều kiện ODA, phải chuyển chủ yếu sang sử dụng nguồn vay ưu đãi và tiến tới vay theo điều kiện thị trường. Nguồn vốn ODA đã vay sẽ chuyển sang điều khoản trả nợ nhanh gấp đôi hoặc tăng lãi suất lên từ 2% - 3,5%. Vì vậy, để tăng cường sử dụng nguồn vốn vay nước ngoài cần giải quyết một số vấn đề. Trong đó, Nhà nước sẽ tập trung nguồn vốn ODA vào những lĩnh vực then chốt, các dự án công trình trọng điểm, thu hẹp phạm vi cấp phát từ NSNN và giảm tính bao cấp của nhà nước trong cơ chế sử dụng vốn vay nước ngoài. Đối với các địa phương có tiềm lực tài chính khá, địa phương có khả năng điều tiết ngân sách về trung ương thì phải thì sẽ phải chia sẻ gánh nặng vay nợ với ngân sách trung ương thông qua cơ chế cho vay lại Chính quyền địa phương. Đối với các lĩnh vực, các dự án có khả năng hoàn vốn và có khả năng huy động từ các thành phần kinh tế thì phải chuyển dần sang cơ chế thị trường thông qua cơ chế cho vay chịu rủi ro. Về lâu dài, hoạt động vay nợ của nhà nước sẽ thực hiện đúng theo cơ chế thị trường.