Bài 3: Tổ chức lại hợp tác xã một cách thực chất

Không thể một sớm, một chiều

Ông Lê Đức Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) cho biết, phát triển kinh tế hợp tác trong bối cảnh mới không phải chuyện một sớm một chiều. Việt Nam có 10.500 HTX nông nghiệp, không thể yêu cầu một lúc dàn hàng ngang cùng mạnh để tiến tới hội nhập. Ở Mỹ có hơn 3.500 HTX, nhưng chỉ 100 HTX đi đầu. Để có mô hình HTX tốt, cần một quá trình 5 năm hoặc 10 năm. Nhưng phải kiên trì gây dựng vì nếu hôm nay không làm, thì 5-10 năm nữa không có. Vì vậy, vừa phải nâng mức sàn của HTX, đồng thời kích thích phát triển những HTX tốp đầu ở các vùng sản xuất hàng hóa có thế mạnh. 

Ông Lê Đức Thịnh cho rằng: "làm không chuẩn có thể lại trượt theo vết xe đổ của mô hình HTX trước đây. Việc chuyển đổi HTX theo luật hiện nay đang khó từ trong khó ra, từ ngoài khó vào. Bản thân các HTX không có lực, chính sách, hành lang pháp lý cho HTX cũng "chưa vào đâu". Mặt khác, cán bộ lãnh đạo ở khu vực HTX chưa có nhiều người tâm huyết có trình độ, chuyên gia trong lĩnh vực HTX còn mỏng…

Mặt khác có thể thấy rằng, nhiều tỉnh, thành phố đã đưa ra các chính sách mới, đặc thù mang lại hiệu quả nhất định. Ví dụ như TP Hồ Chí Minh hỗ trợ 26 HTX nông nghiệp thuê 49 cán bộ có trình độ đại học, cao đẳng về làm việc với tổng kinh phí 598,4 triệu đồng; TP Đà Nẵng hỗ trợ các HTX tiếp nhận 5 sinh viên tốt nghiệp đại học về làm việc; tỉnh Đồng Tháp cử biệt phái 15 cán bộ đang công tác tại các trạm, trại về làm Phó Giám đốc HTX; Hà Nội và nhiều địa phương khác hỗ trợ từ 50 đến 100 triệu đồng/HTX mới thành lập tiền để thuê văn phòng, trụ sở và mua sắm trang thiết bị; các tỉnh Thái Bình, Ninh Bình, Vĩnh Phúc hỗ trợ HTX nông nghiệp lãi suất mua máy gặt đập liên hợp, ô tô vận chuyển rác thải...

Nhân rộng các "điểm sáng"

Hà Nội có 1.706 HTX, trong đó ở lĩnh vực nông nghiệp có 996 HTX và được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu trong việc hỗ trợ pháp lý, củng cố hoạt động, bộ máy HTX. Kinh nghiệm của Hà Nội trong việc thực hiện tổ chức lại theo Luật HTX 2012 là gắn ngay với các mục tiêu thực hiện Chương trình 02 của Thành ủy Hà Nội về "Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, từng bước nâng cao đời sống nông dân".

Từ chủ trương tổ chức lại HTX một cách thực chất, liên minh HTX thành phố đã chủ động phối hợp với các sở, ngành cùng hoàn thiện trình UBND thành phố phê duyệt đề án tổ chức lại các HTX nông nghiệp quy mô thôn theo quy mô xã... Liên minh HTX thành phố cũng đã bắt tay củng cố các HTX nông nghiệp ở các xã đăng ký xây dựng NTM trên địa bàn. Công tác này được triển khai khá cụ thể, từ rà soát, đánh giá, tư vấn xây dựng đề án tổ chức lại HTX, đến các văn bản của HTX. Về tổ chức quản lý HTX, tập trung xác định làm rõ tư cách thành viên, mức góp vốn theo điều lệ HTX và thực hiện kiện toàn hội đồng quản trị, giám đốc, kiểm soát HTX theo đúng Luật HTX 2012. Đơn cử như HTX Mai Đình (Sóc Sơn) có hơn 1.000 xã viên không góp vốn, khi tổ chức lại, HTX này chỉ còn 63 thành viên, với mức góp vốn điều lệ 3 triệu đồng/thành viên.

Sau khi tổ chức lại theo luật, nhiều HTX ở Hà Nội đã phát triển thêm nghề mới và dịch vụ mới như vệ sinh môi trường, nước sinh hoạt, giống, khuyến nông, quản lý chợ... Hoạt động các HTX phổ biến mở rộng sang dịch vụ tổng hợp, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thành viên và nhân dân trên địa bàn. Cụ thể, HTX Võng Xuyên (Phúc Thọ) mở 2 dịch vụ mới làm đất và nước sạch sinh hoạt, HTX Nghĩa Hương (Quốc Oai) mở thêm dịch vụ môi trường, sản xuất 200ha lúa chất lượng cao, đầu tư mua 6 máy cày bừa làm đất, chăn nuôi gà sạch, nuôi cá... đều mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Ông Võ Kim Cự, Chủ tịch liên minh HTX Việt Nam lại nhìn nhận: Thực tế, HTX đã chứng minh được vị trí, vai trò, sứ mệnh không thể thay thế được ở khu vực "tam nông". Năm qua, cả nước mới dành trên 1.000 tỷ đồng cho khu vực HTX nhưng đã có tác động tới cả mấy chục triệu xã viên. Nếu mức đầu tư được nâng lên 5.000 - 7.000 tỷ đồng thì khu vực này sẽ có nhiều đổi khác.