Công tác nhân sự cho bầu cử phải bảo đảm bình đẳng, dân chủ

Công tác nhân sự cho bầu cử phải bảo đảm bình đẳng, dân chủ

Công tác chuẩn bị bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XIV, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021 đã và đang được triển khai khẩn trương ở Trung ương và các địa phương. Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Pha khẳng định: Để có danh sách những người ứng cử theo từng đơn vị bầu cử, Mặt trận sẽ qua 3 lần hiệp thương. Trong lần hiệp thương thứ hai tới đây, số người được giới thiệu ứng cử vẫn phải bảo đảm ít nhất gấp đôi số đại biểu được bầu để sau hội nghị hiệp thương lần thứ ba mỗi đơn vị bầu cử phải có số dư ít nhất 2 người.

- So với các cuộc bầu cử trước, công tác bầu cử ĐBQH khóa XIV, đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016-2021 có nhiều điểm mới. Trong đó, tiêu chuẩn đại biểu được xem xét, cân nhắc khá kỹ càng, thận trọng. Luật cũng mở rộng đối tượng tới cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc. Theo ông, những thay đổi này có giúp việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức bầu cử thuận tiện, đồng bộ và khoa học hơn?

- Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND lần này có nhiều điểm mới như có quy định về Hội đồng Bầu cử quốc gia với 6 nhiệm vụ, quyền hạn, trong đó 2 nhiệm vụ hàng đầu là tổ chức bầu cử ĐBQH và chỉ đạo, hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp. Quyền bầu cử đối với một số đối tượng đặc biệt cũng được quy định theo hướng dân chủ hơn. Theo đó, cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc vẫn được ghi tên vào danh sách cử tri. Luật Bầu cử năm 2011 quy định người đang bị tạm giam thì không được ghi tên vào danh sách cử tri.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã ban hành nghị quyết liên tịch hướng dẫn quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử ĐBQH và đại biểu HĐND.

Những quy định mới của luật nêu trên rõ ràng đã giúp việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức bầu cử được thuận tiện, đồng bộ và khoa học hơn trước. Tuy nhiên, thực tiễn cuộc sống vốn phong phú và đa dạng, các quy định của pháp luật không bao giờ điều chỉnh hết. Điều này đòi hỏi các ngành, các cấp cần vận dụng sáng tạo Luật Bầu cử trên tinh thần dân chủ, khách quan, bình đẳng để phối hợp tổ chức tốt cuộc bầu cử.

- Dự kiến, so với nhiệm kỳ trước, số lượng ĐBQH chuyên trách ở Trung ương tăng thêm 15 người. Ý kiến của ông về việc này như thế nào?

- Theo Nghị quyết của UBTVQH, ĐBQH khóa XIV ở Trung ương tăng 15 người so với khóa XIII (khóa XIII là 183 đại biểu). Số tăng này đều là ĐBQH chuyên trách. Tôi cho rằng, tăng số đại biểu chuyên trách đi đôi với nâng cao chất lượng ĐBQH, sẽ tạo ra một Quốc hội mạnh, đủ tầm trí tuệ bàn việc nước, việc dân, đủ nhanh nhạy quyết đáp những việc hệ trọng của quốc gia. Vì vậy, việc tăng ĐBQH chuyên trách là đương nhiên. Đây cũng là lộ trình để tăng dần tỷ lệ ĐBQH chuyên trách trong các nhiệm kỳ tiếp theo.

- Vậy, thưa ông, làm thế nào để khuyến khích những người có tâm, có tài ra ứng cử ĐBQH?

- Người tự ứng cử nếu có đủ điều kiện sẽ nộp hồ sơ ứng cử tại Ủy ban Bầu cử cấp tỉnh mà thường trực là Sở Nội vụ. Nếu Ủy ban Bầu cử cấp tỉnh thấy đủ điều kiện để ứng cử sẽ chuyển hồ sơ đó sang Ủy ban MTTQ cấp tỉnh. Và Ủy ban MTTQ cấp tỉnh nếu thấy có đủ điều kiện sẽ đưa vào danh sách để hiệp thương bình đẳng như người được giới thiệu ứng cử.

Việc giới thiệu người của cơ quan, tổ chức, đơn vị ứng cử sẽ theo 3 bước đó là: Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị họp dự kiến người của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình giới thiệu ra ứng cử ĐBQH. Sau đó, sẽ tổ chức hội nghị cử tri nơi người được dự kiến giới thiệu đang công tác làm việc. Nơi nào dưới 100 cử tri sẽ tổ chức hội nghị toàn thể nhưng bắt buộc phải có ít nhất 2/3 tổng số cử tri tham dự. Nơi nào có trên 100 cử tri có thể mời đại diện cử tri nhưng phải bảo đảm có ít nhất 70 cử tri tham dự. Hội nghị cử tri đó để nhận xét, bày tỏ tín nhiệm với những người được lãnh đạo dự kiến giới thiệu ứng cử.

Đối với các cơ quan, tổ chức ở Trung ương, theo quy trình hiện nay, lãnh đạo các cơ quan, tổ chức có thể dự kiến giới thiệu một người hoặc có thể giới thiệu nhiều hơn. Dù dự kiến giới thiệu một người hay nhiều người thì vẫn phải sử dụng hình thức biểu quyết bằng tay hoặc bỏ phiếu kín do hội nghị quyết định để cuối cùng chọn được người mà cử tri tín nhiệm để ứng cử. Cuối cùng, trên cơ sở ý kiến nhận xét và tín nhiệm tại hội nghị cử tri nơi công tác, nơi làm việc, ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức tổ chức hội nghị mở rộng đến người đứng đầu các đơn vị trực thuộc và công đoàn (với cơ quan nhà nước) để thảo luận, nhất trí chọn một người đại diện cơ quan, tổ chức ứng cử ĐBQH.

- Hiện không có quy định cơ quan, tổ chức phải giới thiệu người đứng đầu ứng cử. Vậy, có thể giới thiệu cấp phó hoặc người tiêu biểu, đại diện cho tổ chức không, thưa ông?

- Khóa XIII của Quốc hội, một số tổ chức như Hội Người cao tuổi Việt Nam, Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam… đã giới thiệu cấp phó ứng cử. Đối với người đứng đầu hoặc cấp phó của các ban, bộ, ngành, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp do Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý thì việc giới thiệu ứng cử còn cần có sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền của Đảng ở Trung ương.

- Thực tế cho thấy, việc vận động bầu cử sẽ diễn ra rất đa dạng, có thể là vận động qua mạng xã hội chẳng hạn. MTTQ sẽ làm thế nào để bảo đảm công bằng giữa các ứng viên trong vận động bầu cử và có lưu ý gì về vận động bầu cử?

- Việc vận động bầu cử phải theo quy định của pháp luật về bầu cử. Hiện nay không có quy định nào về việc vận động bầu cử qua mạng xã hội, facebook. Theo quy định chỉ có hai hình thức vận động bầu cử là: Qua hội nghị tiếp xúc cử tri do MTTQ tổ chức và vận động qua các phương tiện thông tin đại chúng chính thống. Với hình thức vận động qua hội nghị tiếp xúc cử tri, mỗi người ứng cử được dành thời lượng trình bày chương trình vận động bầu cử tương đương nhau; người ứng cử không được hứa những thứ không thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của mình hoặc không thể làm được, không được dụ dỗ, cưỡng ép, mua chuộc cử tri… Việc vận động bầu cử qua các phương tiện thông tin đại chúng cũng phải bảo đảm sự bình đẳng giữa những người ứng cử…

- Trong hồ sơ ứng cử phải có bản kê khai tài sản. Vậy làm thế nào để giám sát kê khai tài sản trung thực ngay từ ban đầu, thưa ông?

- Bất cứ ai khi đã kê khai những vấn đề liên quan đến mình như tài sản đều phải chịu trách nhiệm về tính trung thực của bản kê khai đó. Không phải kê khai xong rồi là xong, mà bản kê khai sẽ theo người đó đến hết nhiệm kỳ nếu người đó trúng cử, nên họ phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý về nội dung bản kê khai đó. Trước hết chúng ta phải tin người kê khai. Nếu có những khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri về người đó thì đương nhiên Mặt trận sẽ yêu cầu cơ quan chức năng xác minh theo đúng quy định pháp luật.

- Trân trọng cảm ơn ông!